ԲԱՆԱԿՑԱՅԻՆ ՍԵՆՅԱԿՈՒՄ ԵՎ ՍԵՆՅԱԿԻՑ ԴՈՒՐՍ ԳԱԼՈՒՑ ՀԵՏՈ

Lragir. 28-4-2009- Հայ-թուրքական հարաբերության հարցում ստեղծվել է բավական հետաքրքրական մի վիճակ: Հայաստանի իշխանությունը փորձում է իր քաղաքացիներին համոզել, որ ինքն է ճիշտ ասում, եւ հայ-թուրքական հարաբերության գործընթացում որեւէ նախապայման չկա, բայց հասարակության զգալի մասը, դիտելով ու կարդալով իշխանամետ մամուլը, որը հեղեղված է թուրքական աղբյուրների հղումներով, կարծես թե ավելի հավատում է Թուրքիայի իշխանության հայտարարություններին, որոնցում նշվում է, որ քանի դեռ Ղարաբաղի հարցը չի լուծվել, հայ-թուրքական սահման չի բացվի: Տեսականորեն իհարկե պետք չէ բացառել, որ հայ-թուրքական քննարկումները իսկապես որեւէ նախապայման չեն ներառում, եթե ընդհանրապես որեւէ առարկայական բան ներառում են: Իսկապես, Թուրքիան միգուցե Հայաստանի հետ բանակցությունը վարում է առանց որեւէ նախապայմանի, բայց հետո դուրս գալով բանակցային սենյակից, վեր է կենում ու հայտարարում, որ քանի դեռ Ղարաբաղի հարցը չի լուծվել, ինքը սահմանը չի բացի: Բնականաբար շատ հետաքրքիր է դառնում, թե իսկ ինչ է ասում Թուրքիան բանակցային սենյակում, երբ մնում է Հայաստանի իշխանության հետ մենակ կամ մեկ էլ ներկա են լինում Ամերիկան, Ռուսաստանը կամ Շվեյցարիան: Այդ բանը հայտնի չէ ոչ մեկին: Ինչու Հայաստանի իշխանությունը չի հրապարակում այդ բանը, նույնպես հայտնի չէ: Հետեւաբար, կամ սենյակում առանձին որեւէ մեկը որեւէ բան չի ասում, այդ թվում Թուրքիան, կամ էլ սենյակում էլ Թուրքիան ասում է այն, ինչ սենյակից դուրս գալուց հետո, դրա համար էլ Հայաստանի իշխանությունը չի փորձում հրապարակել, որ Թուրքիան սենյակում ասում է ահա այսինչ բանը, որը վկայում է, որ նախապայմանի հարց չկա: Այսինքն, կամ բանակցային սենյակում ոչինչ էլ չի խոսվում, կամ խոսվում է այն, ինչ որ հրապարակային հայտարարության մակարդակներում: Հետեւաբար նախապայման իսկապես կա: Բայց չմոռանանք, որ Հայաստանի իշխանությունն ասում է, որ նախապայման չկա: Սակայն կրկին առաջանում է մի էական հարց` իսկ ինչ կա: Ինչ կա բանակցային սենյակում: Չէ որ հասարակությանն ինչ որ բանում հավատացնելու համար միայն “մի հավատացեք” կամ “մեզ հավատացեք” արտահայտությունները բավարար չեն, առավել եւս, որ դա անում է մի իշխանություն, որը ձեւավորվել է այնպիսի ընտրությամբ եւ այնպիսի հետընտրական գործընթացով, ինչպիսին որ տեղի ունեցավ 2008 թվականի փետրվարին եւ մարտին: Եթե Հայաստանի իշխանությունը չի ասում հայ-թուրքական բանակցության իր տարբերակը, ապա հասարակությունը բնականաբար ավելի հակված է լինում հավատալ այն տարբերակին, որ ասվում է: Իսկ որեւէ տարբերակի մասին խոսում է միայն թուրքական կողմը: Նույնն է նաեւ Ղարաբաղի հակամարտության հարցում: Կարգավորման որեւէ տարբերակի մասին խոսում է միայն ադրբեջանական կողմը, մեկ էլ համանախագահները, իսկ Հայաստանը միայն ասում է` “մի հավատացեք”, “մեզ հավատացեք”: Բայց որեւէ կոնկրետ բան չի ասվում: Ինչու, ինչու չի ասվում կոնկրետ բան, թեկուզ հենց հայ հասարակության ականջին հաճելի: Խոսքն ամենեւին քաղցր ստի եւ դառը ճմարտության տարբերակների մասին չէ: Խոսքն այն մասին է, որ թե հայ-թուրքական բանակցային գործընթացը, թե Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացը, տեղի են ունենում ոչ թե բանակցային սեղանների շուրջ, այլ հրապարակային հայտարարությունների մակարդակում, եւ այդ մակարդակում է ձեւավորվում բանակցային կլիման: Բանակցային սենյակներն ընդամենը սենյակից դուրս հայտարարությունները սպասարկելու համար են: Դրա համար էլ շատ ավելի հավատ է ներշնչում եւ համակրանք առաջացնում օրինակ Սերժ Սարգսյանի հայտարարությունը հաշվարկի մեջ սխալվելու դեպքում բանակցությունից դուրս գալու մասին, եթե անգամ նույնիսկ տարօրինակ է ուժեղացած դուրս գալու վերաբերյալ նրա միտքը, քան թե անվերջ հայտարարությունները “իրենց հավատալու”, “նախապայմաններ չլինելու” վերաբերյալ: Համենայն դեպս փաստն այն է, որ հայ-թուրքական հարաբերության հարցում Հայաստանի իշխանության միակ կոնկրետ միտքը այս ամիսների, գրեթե մեկ տարվա ընթացքում եղել է այն, որ եթե Հայաստանի հաշվարկը սխալ լինի, ապա դուրս կգա հայ-թուրքական կարգավորման գործընթացից: Մնացյալ կոնկրետ մտքերը, ցավոք սրտի, հեղինակել է Թուրքիան: ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ