ՆՈՐ ԲՈՂՈՔԻ ԱԼԻՔ ԵՆՔ ՍԿՍԵԼՈՒ

Հարցազրույց Հայ ազգային կոնգրեսի համակարգող Լեւոն Զուրաբյանի հետ

- Հայ ազգային կոնգրեսը, նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորությամբ մարզային այցելությունների շարք է սկսել: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այդ այցերը, ի՞նչ նպատակ եք հետապնդում: - Այդ այցերը մի քանի նպատակ ենք հետապնդում: Մենք սկսեցինք այցերը այն մարզերից, որտեղ կան քաղբանտարկյալներ: Սրանով առաջին հերթին ուզում ենք ընդգծել, որ քաղաքական ճգնաժամը երկրում լուծված չէ, եւ մենք չենք հանդուրժելու քաղբանտարկյալների առկայությունը: Մենք նոր բողոքի ալիք ենք սկսելու` բանտերում մնացած 21 քաղբանտարկյալների, եւ հետախուզման մեջ գտնվող քաղհալածյալների, մասնավորապես` Խաչատուր Սուքիասյանի հետ կապված: Բողոքի նոր ալիք ենք կազմակերպելու` եւ հասարակական, ու նաեւ դիվանագիտական ճնշումների, ԵԽԽՎ-ի, կարեւոր այլ դերակատարների միջոցով, որոնք հետաքրքրված են ՀՀ-ում ժողովրդավարության հարցերով: Մենք սրանով ընդգծում ենք նաեւ, որ համաժողովրդական շարժումը բավարար չի համարում այն քայլերը, որ արել են իշխանությունները, եւ որեւէ դեպքում մեզ համար ընդունելի չէ անգամ մեկ քաղբանտարկյալի գոյությունը: Երկրորդ` մենք ցանկանում ենք ուսումնասիրել հասարակության տրամադրությունները, պարզել, թե որքանով վճռական է տրամադրված ժողովուրդը մեր առջեւ դրված նպատակների իրագործման գործում: Այս այցերի առաջին արդյունքները բավական հուսադրող են. ակնհայտ է, որ ժողովուրդը չի ցանկանում հաշտվել այն իրավիճակի հետ, որ ստեղծվել է Հայաստանում: Եվ երրորդ` Հայ ազգային կոնգրեսը հզորացնում է իր կազմակերպչական պոտենցիալը, իր կառույցները: Եվ բնականաբար, մենք օգտագործում ենք այս հնարավորությունն այդ նպատակների, Կոնգրեսի տեղական կառույցների խնդիրները լուծելու համար:

- Այցելելու եք միայն այն մարզերը, որտեղ կան քաղբանտարկյալներ, թե՞ լինելու եք նաեւ հանրապետության մյուս մարզերում: - Առաջին փուլում ամենամեծ ուշադրությունը դրսեւորեցինք այն մարզերի նկատմամբ, որտեղ մենք ունենք քաղբանտարկյալներ: Սակայն մենք չենք սահմանափակվելու միայն այդ մարզերով, այլ` շարունակելու ենք մեր այցերը նաեւ այլ մարզեր, որտեղ թեեւ չկան քաղբանտարկյալներ, սակայն Կոնգրեսն ունի լրջագույն քաղաքական նպատակներ: - Կարծես թե իր այս այցերով Կոնգրեսը հասարակության մոտ տպավորություն է ստեղծում, որ նախապատրաստվում է արտահերթ ընտրությունների: Այդպե՞ս է, թե՞ ոչ: - Մենք երբեք չենք թաքցրել, որ մեր նպատակն է վերականգնել իշխանության լեգիտիմությունը Հայաստանում: Իսկ դա կարելի է անել միայն արտահերթ ընտրությունների միջոցով: Բացի այդ, Կոնգրեսի հռչակագրում հենց դա է նշված որպես մեր ամենակարեւոր նպատակներից մեկը, եւ դրա շուրջ են համախմբվել Կոնգրեսում ներկայացված ուժերը: Բնականաբար, մենք ամեն ինչ անելու ենք, որ հնարավորինս շուտ ՀՀ-ում տեղի ունենան արտահերթ ընտրություններ: - Մարզերի բնակիչների հետ հանդիպումներից ի՞նչ տպավորություն եք ստացել. ընտրություններից եւ մարտի 1-ի դեպքերից մեկ ու կես տարի անց քաղաքական կրքերը մարե՞լ են հասարակության մոտ: - Երկու հակառակ ուղղություններով են ընթանում պրոցեսները: Որքան մենք հեռացանք նախագահի ընտրություններից, այնքան քաղաքականությունից հեռու ժողովուրդը սկսեց հանդարտվել: Մյուս կողմից քաղաքականապես ակտիվ ժողովուրդն ավելի բյուրեղացրել է իր որակներն ու շարքերը: Եվ այսօր մենք Կոնգրեսի շուրջ ձեւավորված բավական ակտիվ կորիզ ունենք, որը շատ ավելի վճռական է, ավելի մարտական է տրամադրված, ավելի սկզբունքային է, քան այն շարժումը, որ մենք ունեինք 2007թ. վերջում: Սրանք բնական պրոցեսներ են, եւ այստեղ ամենակարեւորն այն է, որ մենք ստեղծել ենք պոտենցիալ, որը ցանկացած հարմար քաղաքական իրավիճակում զսպանակի նման կարող է շատ արագ ծավալվել: Ժողովուրդը չի հաշտվում այս իրավիճակի հետ, խորը քաղաքական ճգնաժամը պահպանվում է, ժողովրդի մեջ չկա ընկալում, որ նա ունի իր շահերը ներկայացնող իշխանություն, եւ առաջին հենց առիթի դեպքում ժողովուրդը պահանջատեր է լինելու իր նպատակների եւ իղձերի համար:

- Իսկ իշխանությունները հակառակն են պնդում, որ ոչ միայն քաղաքական կրքերը հանդարտվել են, այլեւ գնալով մեծանում է Սերժ Սարգսյանի վարկանիշը: - Եթե քաղաքական կրքերը հանդարտվել են, ես առաջարկում եմ իշխանություններին` որեւէ միջոց չձեռնարկել սեպտեմբերի 18-ի հանրահավաքը խոչընդոտելու նպատակով: Թող չփակեն Երեւան բերող ճանապարհները, ոստիկանության կողմից մեր ակտիվիստների նկատմամբ չանցկացնեն ռեպրեսիվ աշխատանք, ի վերջո, ազատ արձակել քաղբանտարկյալներին: Եթե քաղաքական կրքերը հանդարտվել են, ես առաջարկում եմ իշխանություններին դադարեցնել ճնշումները` մեր շարժման նկատմամբ: Բնականաբար, նրանք այս առաջարկը չեն ընդունելու, եւ իրենց ճնշումները չեն դադարեցնելու: Իսկ դա լավագույն ապացույցն է, որ այս իշխանությունը կարող է գոյատեւել միայն սվինների շնորհիվ, բռնաճնշումների շնորհիվ: Իսկ նման իշխանությունն ապագա չունի:

- Ամռանը բավական ակտիվություն է նկատվում ԼՂ խնդրում: Պարբերաբար հայտարարություններ են անում ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները, համանախագահ երկրների դիվանագետները: Եվ տպավորություն է ստեղծվում, որ կողմերը վերջնականապես համաձայնվել են Մադրիդյան սկզբունքների շուրջ, եւ հիմա համանախագահներն իրենք են երկու երկրների հասարակություններին նախապատրաստում այդ սկզբունքներով ԼՂ խնդրի լուծմանը, այլ ոչ թե այդ երկրների իշխանությունները: Դուք կիսո՞ւմ եք այդ տպավորությունը: - Սա ցույց է տալիս, որ մենք գործ ունենք թույլ, իր ուժերին անվստահ իշխանությունների հետ: Սա նշանակում է, որ իրենք համաձայնվել են կարգավորման պլաններին, բայց համարձակություն չունեն ճշմարտությունը ներկայացնել ժողովրդին: Եվ ընդհանրապես, ես կցանկանայի ընդգծել, որ Սերժ Սարգսյանը ՀՀ-ի նորանկախ պետության մեջ առաջին անգամ հիմնադրել է դիվանագիտական պրակտիկա, որով թեեւ համաձայնեցվում են միջազգային փաստաթղթեր, սակայն դրանք չեն հրապարակվում: Դրա լավագույն ապացույցը մենք ունենք` ապրիլի 22-ին հրապարակված Հայաստանի, Թուրքիայի եւ Շվեյցարիայի համատեղ հայտարարությունը, որում ուղղակի գրված է, որ ՀՀ-ն ու Թուրքիան համաձայնեցրել են հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման պլան, ՙճանապարհային քարտեզ՚, որը սակայն չի հրապարակվել: Սա, թերեւս, նորություն է:Ես հասկանում եմ, թե ինչու է բանակցությունների ժամանակ հարկավոր գաղտնիությունը. այն պետք է մինչեւ համաձայնությունների կայացումը զուտ մեկ նպատակով, որ բանակցությունների պրոցեսը հեռու պահեն հնարավոր ճնշումներից: Սա ընդունված պրակտիկա է, եւ մենք սա ընդունում ենք: Սակայն գաղտնիություն` համաձայնությունը ձեռք բերելուց հետո, միայն մեկ բացատրություն ունի. իշխանությունն ինքն իր համաձայնեցրած փաստաթղթից վախենում է: Նա վախենում է հասարակությանը ներկայացնել համաձայնեցված փաստաթուղթը, որը մոտենում է դավաճանության: Եթե իշխանությունը ներկայացնում է իր ժողովրդին, ելնում է նրա շահերից եւ ունի իրավացիության զգացում, ապա չպետք է վախենա որեւէ համաձայնեցված փաստաթղթից: Իսկ փաստաթղթի թաքցնելն արդեն ազդանշան է, որ ընթանում է դավաճանական պրոցես, ինչն էլ ցանկանում են թաքուն պահել հասարակությունից: - ԵԱՀԿ ՄԽ ամերիկացի համանախագահ Մեթյու Բրայզան Հայաստանում հայտարարեց, որ Հայաստանի դիրքերը տասը տարի առաջ ավելի ուժեղ էին, քան այսօր: Դուք ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այդ հայտարարությունը. ի՞նչ էր նշանակում համանախագահի այդ հայտարարությունը: - Ցավոք սրտի, սա ճշմարտություն է, եւ դա ապացուցում է, որ այն ժամանակ, ներկա վարչակարգը, խուսափելով կարգավորումից, ՀՀ-ն դրեց աննպաստ իրավիճակի մեջ: Առաջ Հայաստանը բանակցություններում խոսում էր ուժի դիրքերից, հիմա ուժի դիրքերից խոսում է Ադրբեջանը: Սա ամենամեծ հանցագործությունն էր, որ կատարեցին այս իշխանությունները: Եթե այն ժամանակ թելադրողը Հայաստանն էր, հիմա թելադրողը Ադրբեջանն է, եւ այդ մասին արդեն բարձրաձայն խոսում են համանախագահները: Նրանք բարձրաձայնում են նաեւ այն մասին, որ Ռոբերտ Քոչարյանն ինքը ԼՂ-ին դուրս մղեց բանակցային գործընթացից: Այդ մասին ընդդիմությունը բազմիցս է ահազանգել, սակայն մեր հայտարարություններն իշխանությունները որակել են զրպարտանք: Հիմա այդ մասին բացահայտ խոսում է նաեւ միջազգային հանրությունը, եւ նորից բացահայտվում է Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից կատարված հերթական զեղծարարությունը. այդպես կործանեց եւ ԼՂ-ի դիրքերը` բանակցային պրոցեսում, եւ թուլացրեց ՀՀ-ի բանակցային դիրքերը: Հարցազրույցը վարեց ԱՐՄԱՆ ԳԱԼՈՅԱՆԸ