Ի՞նչ է սպասվում Թուրքիային 2020-ին. ամերիկացի փորձագետներն առաջարկում են երեք սցենար

Tert.am. 14-1-2011- Նյու Յորքի համալսարանի Գլոբալ հարցերի կենտրոնի (CGA) կողմից իրականացվել է հետազոտություն, որին մասնակցած ամերիկացի փորձագետները երեք քաղաքական սցենարներ են առաջարկել, որոնք կարող են զարգանալ Թուրքիայում մինչև 2020 թվականը։ Այս մասին տեղեկացնում է թուրքական Milliyet օրաթերթը՝ տեղեկացնելով, որ հետազոտությունը, որին աջակցում է «Կարնեգի» հիմնադրամը, ամբողջական տեսքով հրապարակվելու է առաջիկա 2-3 ամիսների ընթացքում։
Իսկ մինչ այդ Վաշինգտոնում գերմանական «Մարշալ» հիմնադրամի կողմից կազմակերպված Թուրքիա–Եվրամիություն հարաբերությունների քննարկմանը նվիրած համաժողովի ժամանակ CGA–ի տնօրեն, պրոֆեսոր Մայքլ Օպենհեյմերը ներկայացրել է երեք քաղաքական հնարավոր սցենարներ։
Սցենար 1.
Առաջիկա 10 տարիների ընթացքում հնարավոր է Թուրքիան վերածվի ոչ լիբերալ իսլամական պետության։ Թուրքիայում շարունակելու է իշխել Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի գլխավորած «Արդարություն և զարգացում» կուսակցությունը։ Անտեսվելու են քաղաքացիական և մամուլի ազատությունները։ Ջրի երես է դուրս գալու «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության գաղտնի օրակարգը, և ԵՄ անդամակցության հնարավորությունն այլևս ազդեցություն չի ունենալու ներքին քաղաքականության վրա։ Թուրքիայում քաղաքականության համար որոշիչ են լինելու ներքին դինամիկաները։
Սցենար 2.
Թուրքիան վերածվելու է ոչ լիբերալ աշխարհիկ պետության։ Իշխանությունը պատկանելու է արմատական աշխարհիկության կողմնակիցներին՝ զինվորականությանն ու էլիտային։ Ժողովրդա–հանրապետական և «Ազգայնական շարժում» կուսակցությունները ձևավորելու են կոալիցիոն կառավարություն, իսկ «Արդարություն և զարգացում» իշխող կուսակցությունը անհետանալու է քաղաքական դաշտից։ Բացի այդ, մեծ թափ է հավաքելու ծայրահեղ ազգայնականությունը։ ԵՄ հնարավոր անդամակցությունը չի կարողանալու դրականորեն ազդել ներքին քաղաքականության վրա։
Սցենար 3.
Թուրքիայում ուժեղանում է ժողովրդավարությունը, կուսակցությունների միջև նկատվում է բարձր մակարդակի մրցակցություն։ Ժողովրդա–հանրապետական կուսակցությունն սպառում է իրեն։ Ակտիվանում է քաղաքացիական հասարակությունը, և ԵՄ անդամակցության հավանականությունը, անգամ փոքր, բայց կարողանում է դրական ազդեցություն ունենալ։
Ընդգծելով, որ մինչև 2020թ. Թուրքիան չի դառնալու ԵՄ անդամ, պրոֆեսոր Օպենհեյմերը նշել է, որ Եվրամիությունը չի կարող ազդեցիկ դերակատարություն ունենալ Թուրքիայի ներքին քաղաքականության մեջ։