ԱՐԵՎՄՈՒՏՔԸ ԴԵՄ Է ԻԼՀԱՄ ԱԼԻԵՎԻՆ

Ապացույցը WikiLeaks-ի բացահայտումներն են

Աշխարհում քչերն են հավատում, որ WikiLeaks-ը «սովորական մարդ» Ջուլիան Ասանժի ստեղծած կայքն է, հետեւաբար շատերն են հավատում, որ այս կայքէջն իր հարյուրհազարավոր հրապարակված ու դեռեւս պահված փաստաթղթերով ու դիվանագիտական նամակներով աշխարհաքաղաքական առումով հատուկ ուժի կամ հատուկ ուժերի ցանկության արդյունքն է:
Այս առումով բավական ուշագրավ հարթակներում են գտնվում Հայաստանն ու Ադրբեջանը: Եթե մեր երկրի պարագայում WikiLeaks-ը չունի կամ ունի, բայց չի հրապարակում փաստեր, թե «որքա՞ն դժվար է աշխատել նախագահ Սերժ Սարգսյանի հետ` արտաքին քաղաքականության կամ ներքին հարցերի ոլորտներում», ապա հարեւան Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի մասին WikiLeaks-ի ընթերցողն իմացավ անգամ այն, որ նա Վրաստանի նախագահին «հիմար բաներ խոսող է անվանում», կամ որ նրա կին` Մեհրիբան Ալիեւա գիզի Փաշաեւան «չի կարողանում շարժել դեմքի մի շարք մկաններ. Ադրբեջանի առաջին տիկինը ֆիզիկապես դժվարանում է ժպտալ»: Թե ի՞նչ կարող է սա նշանակել, թերեւս ավելի ճշգրիտ ցույց կտա միայն ժամանակը, սակայն կարելի է առնվազն ենթադրել, որ Արեւմուտքը անհրաժեշտություն է զգում Ալիեւի «գաղտնի հայտարարությունների» հրապարակման, այլ ոչ թե` Սարգսյանի: Ադրբեջանական «Ազադլիգ»-ին այս վերջին հանգամանքը եզրակացության հիմք է տվել. «Արեւմուտքն այլեւս չի ցանկանում աշխատել Իլհամ Ալիեւի հետ. այս մասին են վկայում նրա հետ տարվող բանակցությունների դետալների հրապարակումները, որոնցով բացահայտ կերպով ասվում է, որ հնարավոր չէ նրան մղել բարեփոխումների», գրում է «Ազադլիգը»: Ըստ ադրբեջանական աղբյուրի` հարեւան երկրում «հզոր խմբավորման վերածված» առաջին տիկնոջ` Մեհրիբան Փաշաեւայի ընտանիքը` «Փաշաեւների կլանը», կարողացել է համոզել Արեւմուտքին, որ «երկրում առկա այլ խմբավորումների համեմատ` նրանք պատրաստ են գնալ բարեփոխումների եւ աշխատել իրենց հետ»: Ավելորդ չենք համարում մեջբերել Բաքվում ամերիկյան դիվանագետներից մեկի գրագրությունը, որը նույնպես «անհայտ ճանապարհով» հայտնվել էր WikiLeaks-ում. «Ադրբեջանի առաջին տիկին Մեհրիբան Փաշաեւան կարող է ցանկություն հայտնել դառնալու երկրի հաջորդ նախագահը», մի՞թե կարող են լինել այսքան «պատահականություններ»:
Որ Ադրբեջանում գործող ընտանեկան կամ տարածքային կլանները ամեն կերպ փորձում են ստանալ Արեւմուտքի աջակցությունը, գաղտնիք չէ: Օրինակՙ արտակարգ իրավիճակների նախարար, ինչպես անվանում են նրան, «արտակարգ նախարար»` Քյամալադին Հեյդարովը, որի հայրը, ինչպես ավելի վաղ գրել է «Ազգը», Հեյդար Ալիեւի մերձավորներից էր, ամենեւին էլ պատահաբար չի ընդունում, դիմավորում, «հարգում-պատվում», հյուրասիրում Բաքու այցելած ամերիկյան ու եվրո պաշտոնյաներին: Ի դեպ, որ Հեյդարովը նույնպես կարող է «Ադրբեջանի նախագահ դառնալու ցանկություն ունենալ», նույնպես գրում է WikiLeaks-ը: Հաջորդ խոշոր կլանը` «նախիջեւանյանը», երեկ հայտարարությամբ հանդես եկավ: Միլլի մեջլիսի պատգամավոր, վերոհիշյալ կլանի ներկայացուցիչ Էլդար Իբրահիմովը հարցազրույց տվեց «Կավկազինֆո»-ին, որտեղ հայտնեց վստահություն. «Իլհամ Ալիեւը նախագահը կընտրվի նաեւ հաջորդ ընտրություններում` 2013-ին», հայտարարեց Իբրահիմովը: Թե ինչո՞ւ Միլլի մեջլիսի «սովորական» պատգամավորը որոշեց հենց հիմա հայտնել իր այս «տարօրինակ» վստահությունը, տրամաբանական է. «Քանի որ` Արեւմուտքը չի ցանկանում աշխատել Իլհամ Ալիեւի հետ», ինչպես գրում է «Ազադլիգը», եւ Իլհամ Ալիեւը սատարման խնդիր ունի: Իսկ ո՞վ պետք է սատարի կրտսեր Ալիեւին, երբ կինը «Փաշաեւներից է», հոր հիմնական ընկերները «Հեյդարովներից են», իսկ ինքն էլ արմատներով նախիջեւանցի է... իհարկե, «նախիջեւանյան կլանը»:

Հատկանշական է նաեւ, որ «Ազադլիգ»-ին հայտնի է դարձել, թե ի՞նչ տեսակի բարեփոխում է ուզում Արեւմուտքը, առաջին հերթին, Իլհամ Ալիեւից. «Բարեփոխումների շարքում Իլհամ Ալիեւը պետք է վերացնի 2009-ի մարտի 18-ի հանրաքվեի արդյունքում նախագահական ընտրությունների հետ կապված օրենսդրական փոփոխությունը, ինչը բարեփոխումների հարցում Արեւմուտքի հիմնական պահաջներից մեկն է»: Հիշեցնենք` այս օրենսդրական բարեփոխմամբ. «Ադրբեջանի նախագահի պաշտոնում միեւնույն անձը կարող է ընտրվել անընդմեջ երկու նախագահական ժամկետից ավելին»: Հարկ չենք համարում նշել, թե ո՞ւմ համար է Իլհամ Ալիեւը այս օրենքը ընդունել, պարզապես նշենք, որ 2013-ին լրանում է կրտսեր Ալիեւի նախագահության հենց երկրորդ ժամկետը: Իսկ թե ինչո՞ւ է Արեւմուտքը դեմ այս փոփոխությանը, լավագույնս պատասխանում է «արաբական գարունը»:

Ինչեւէ` միջկլանային պայքարը հարեւան երկրում փաստորեն թեժանում է, որի հանգուցալուծումը կամ ժամանակավոր դադարը մենք կարող ենք տեսնել միայն 2013-ին, երբ Ադրբեջանում անցկացվեն նախագահական ընտրություններ: Կտեսնե՞նք այդ ընտրություններում մենք` բացառիկ երեւույթ, երբ ամուսինները պայքարում են միմյանց դեմ նախագահի պաշտոնի համար` «արտակարգ նախարարի» ընկերակցությամբ, դժվար է ասել: Սակայն Արեւմուտքը թերեւս «ըմբռնումով» պետք է մոտենա այս հարցին, մանավանդ որ կրտսեր Հեյդար Ալիեւը` Իլհամ Ալիեւի որդին, արդեն 5-10 տարի հետո, կարող է ստանալ այն, ինչ ստացավ իր հայրը «ադրբեջանական ազգի գլխավոր խորհրդանիշից»:
ՀՈՎԻԿ ԱՖՅԱՆ