Մեր զրուցակիցն է քաղաքագետ Նվարդ Մանասյանը-Նվարդ, իշխանական կոալիցիայի պատվիրակները և Կոնգրեսի պատվիրակության անդամները երեկ հանդիպեցին: Երկխոսության այս գործընթացն ինչպե՞ս եք գնահատում:
-Չեմ ուզում ժամանակից առաջ անցնել և կանխատեսումներ անել: Մի միտք կա թևածող`ճտերին աշնանը կհաշվեն, այսինքն`այս ամենի մասին շատ ավելի լավ կկարողանանք խոսել խորհրդարանական ընտրություններից հետո, երբ շատ ավելի պարզ և հստակ կդառնա և երկխոսությունը, և այս ամբողջ խաղը:
-Այսինքն` Դուք իսկապե՞ս կարծում եք, որ աշնանը տեղի կունենան խորհրդարանական ընտրություններ, և «ճտերին կհաշվեն աշնա՞նը»:
-Այստեղ միանշանակ չեմ կարող պատասխանել: Եթե մենք Հայաստանը որպես փակ համակարգ դիտարկենք, այդ դեպքում, հավանաբար, արտահերթ ընտրություն չի լինի, քանի որ ներքին ցցուն պահանջ չկա, և նաև չկա այն փակուղային ճգնաժամը, որի մասին հաճախ խոսում են արտախորհրդարանական ընդդիմադիր դաշտում, երբ տախտակի վրա գործողությունների հնարավորություն չկա: Մենք ունենք անչափ թույլ իշխանություն, և երբեմն նույնիսկ հարց ես տալիս`արդյո՞ք ավելի օգտակար չէ այսպիսի թույլ իշխանություն ունենալը, որովհետև ուժեղ իշխանություն ունենալու դեպքում քեզ հաճախ անելիք չի մնում: Իսկ երբ ունես շատ թույլ իշխանություն, այդ դեպքում որպես քաղաքացի պետք է պրկվես, մտնես տարբեր խմբերում և գործ անես: Հիմա հավաքական գործ անելու փուլ ենք մտել:
Իսկ եթե Հայաստանը բաց համակարգ դիտարկենք, դեռ հայտնի չէ`ինչ կլինի: Այսինքն` չի բացառվում նաև արտահերթ ընտրության տարբերակը մաթեմատիկական առումով, որովհետև արտաքին իրադարձություններն այնպես կայծակնային կարող են զարգանալ, որ մեզ մոտ այդ փխրուն ներքին հավասարակշռությունը խախտվի, և այդ պահանջն առաջանա: Նույնիսկ երբ Թահրիի հրապարակում հայտնի իրադարձություններն էին զարգանում, մեզ մոտ այդպիսի համապրում կար հայտնվելու այնտեղ կամ այդ ամենն ունենալու այստեղ: Եվ թեև տարբեր պատմական իրականություններ են, տարբեր դրդապատճառներով առաջացած պրոցեսներ, բայց շատերի մոտ երազանք կար առ այն, որ ինչ-որ առումով այդ ամենը կարող է ռեպլիկացվի այստեղ, որ այդ ալիքն այստեղ էլ գա, հեղափոխության այդպիսի թաքնված հույս կար շատերի մոտ:
-Նվարդ, շատերը երկխոսության փակ լինելն են սխալ դիտարկում, որ հասարակությունն իրականում անտեղյակ է` ինչ է կատարվում: Ընդդիմադիր մյուս ուժերն էլ կարծես դաշտում այլևս երկրորդ պլան են մղվում:
-Փաստորեն մենք տեսնում ենք, որ իշխանությունը չունի նախկին ռեսուրսն օգտագործելու, բացահայտ խախտումներով ընտրություններ կազմակերպելու, իշխանությունն ուզուրպացնելու, լեգիտիմության պակասը կոմպենսացնելու հնարավորություն, որովհետև կարող ես գալ իշխանության, բայց այդ լեգիտիմության պակասի համար վճարում ես թե՛ ներսում, թե՛ դրսում, ինչն էլ մենք տեսնում ենք: Հիմա այդ ռեսուրսն իսկապես չկա. 2008-ից հետո սկսված փուլը մարդկանց ակտիվացրեց տարբեր թեմատիկ ուղղություններով, առաջացան խմբեր, փոքրիկ շարժումներ եղան, մեծ հանրահավաքներն էլ իրենց հերթին ժողովրդին անընդհատ ակտիվ են պահում: Հիմա պատկերացնո՞ւմ եք այդքանից հետո ունենալ ընտրակաշառքներով, լցոնումներով ընտրություններ, երբ դեռ այն ժամանակ նողկալի էիր զգում որպես հավաքականություն, որովհետև հասկանում էիր, որ քո բնակչության մի մասը վերցրեց այդ կաշառքը, հիմա շատ ավելի նողկալի ես զգալու: Հիմա մարդն արդեն ինքնակառավարման շատ ավելի մեծ լծակներ ունի: Այսինքն`ինքն առաջինը կվանի այն փաստը, որ 5000 դրամով պետք է գնա ընտրության: Բայց իշխանության մնալ ցանկանում են և շարունակում են տենչալ այդ աթոռները: Այս պարագայումպետք է լուծում գտնվի:
Ես չեմ ուզում ամեն ինչ սևացնել, բայց երկու ճամբարներին նայելով`մտավախություն ունեմ, որ գաղափարական լուրջ տարբերություններ սրանք ոչ մի առումով չունեն: Եվ զուտ նշանային առումով կա միայն ինչ-որ տարբերություն. բարիկադից այս կամ այն կողմ հայտնվելու խնդիր կա, դրանք շատ պայմանական են, և շատ արագ կարող են տեղերը փոխվել: Դրա համար եմ ասում` ճտերին կհաշվեն աշնանը, որովհետև խորհրդարանական ընտրություններից հետո պարզ կդառնա ինչքան է գաղափարական տարբերությունն այս ամենի մեջ: Հիմա շատ ապրիորի ենք խոսում, բայց արդեն իսկ նկատելի է, որ առաջնային հարցերում կողմերի մեջ չկա այդ տարբերությունը` հայ-թուրքական, Ղարաբաղի հարց... սրանք առանացքային են մեզ համար, ազգային անվտանգության տեսանկյունից այս երկու թևերն էլ խնդիրներ չունեն: Կարող է, օրինակ, լինեն պայմանավորվածություններ երկխոսության ընթացքում, որտեղ տեղերը պայմանականորեն կվերաբաշխեն տարբեր խմբերի միջև, բայց մեծ հաշվով գաղափարական շերտում որևէ բան փոխված չի լինի:
-Այս ընթացքում, սակայն, հասարակության մեջ ապատիան է խորանում, արտագաղթի ցուցանիշներից արդեն իշխանությունն է խոսում: Ապագա ունի՞ երկիրը:
-Վարչապետն էլ ասում էր, որ եթե գնան, հեղափոխություն չի լինի, որ չկա չարիք առանց բարիքի, գուցե կատակ էր անում, չգիտեմ: Իսկ մնացածը մեզնից կախված կլինի` ապագա ունենք, թե չունենք, և մենք պետք է մտածենք դրա մասին, և եթե ես որպես մարդ ներքին մտածմունք ունեմ, ես ունեմ ապագա: Ինձ համար հստակ է` մենք ունենք ապագա մարդկային ներուժի կարողականության առումով, միայն թե մենք հասկանանք`բացի անհատական շահից, անհատական իրավունքից` կա նաև հավաքական պատասխանատվություն, և դրա հանձնառությունը պետք է ունենանք տարբեր առումներով: Եվ այստեղ մեր պետությունն էլ մեծ պատասխանատվություն ունի, որ մենք սովորենք հանձնառություն ունենալ և այդ պատասխանատվությունը կրել:
Մեր մի մասը արթնացավ ու որոշեց, որ պետք է գնա իր երկրից, որովհետև մեկ ուրիշ տեղ պատրաստի լուծված հարցեր կան: Երբ դու քո երկրին վերաբերում ես իբրև “այս երկիրը”, ուրեմն դու շատ հեշտ էլ քո երկրից կգնաս: Սա քո երկիրն է`անկախ նրանից` այն ինչ վիճակում է, այստեղ հանձնառության, հետևանքների հետ ապրելու խնդիր կա, որովհետև այդ հետևանքների տերը դու պետք է լինես: Տեր լինելը շատ մեծ պատասխանատվություն է պահանջում, և, բնականաբար, մենք դրան տարբեր պատճառներով պատրաստ չենք եղել: Հիմա պետք է պատրաստվենք թե լեզվի, թե մշակույթի առումով, ֆիզիկական անվտագանության առումով: Մինչ օրս մարդիկ ահաբեկվում էին, երբ երեխային բանակ պետք է ուղարկեին, չկար այդ հպարտությունը, այնինչ սպարտացին իր տղային պատերազմ ուղարկելիս սպասում էր, որ կվերադառնա վահանով կամ վահանի վրա: Այդ նույն մտայնությունը հիմա էլ պետք է ունենանք, այդ պատասխանատվությունը լեզվի նկատմամբ: Այդքան քաղքենի չպետք է լինենք, որ ուրիշի լեզվով ձգտենք կրթվել, ուրիշի երկրում ապրենք, ուրիշինը մեզ միշտ ավելի լավը թվա կամ օտար անուն երեխային տանք, մենք մերի տերը պետք է կարողանանք լինել: Եթե այդ հասկացանք, և նաև հասկացանք` ինչ հարստություն ունենք, որին արժանի չլինելու պատճառով կորցրել ենք այն, ինչ ունեցել ենք, պատմության անիվը մեզ համար կպտտվի, իսկ եթե ոչ, մենք կդառնանք մի գնչուական ցեղ, որին ի տարբերություն մեզ`ժամանակը չի խնայի:
-Քաղաքական դաշտում, այնուամենայնիվ, ինչո՞ւ նոր և երիտասարդ շունչ չի գալիս: Ինչո՞վ եք դա պայմանավորում:
-Բազմաթիվ գործոններ կան, որոնք նպաստել են, որ ոչ միայն չեն ծնվել, գուցե նաև մենք չենք տեսել այդ մարդկանց: Օրինակ` երբ լրատվությանը ժամանակագրական առումով հետևում ես, հասկանում ես, որ նախ ամբողջ վերլուծությունն առաջին հերթին անհատի վրա էր սևեռված, այսինքն` արժեքային գաղափարաբանական վերլուծություններ տեղ չէին գտնում, որն էլ հենց կկատալիզացներ այն գործընթացները և կծնվեին այն անհատները, որոնք ինչ-որ գաղափարների կրողներ կլինեին: Ինչ-որ ատրիբուտներով մարդիկ էին առանձնացվում` հաճախ պայմանավորված բռունցքի ուժով: Սրանց շուրջ այնպիսի մի կեղծ շղարշ էր ստեղծվում, որով մարդկանց փաստորեն սոցիալական քաղաքական մշակույթի ձևավորման տեսակյունից շեղում էին: Այստեղ նաև լրատվամիջոցներն են իրենց դաստիարակչական բացթողումն ունեցել: Վերջապես մենք այս հաղորդակցական աշխարհից դուրս ոչ մի ընկալում չունենք, և դրա պատասխանատուները նաև հետևանքի պատասխանատուները պետք է լինեն: Այդ անհատակենտրոնությունը, հատուկենտ անհատների ընտրությամբ, որոնց շուրջ սարդոստայն էր հյուսվում ըստ դրանց սկանդալայնության, հանրության համար մի յուրահատուկ ափիոնի էր վերածվում: Ինչ ցանեցինք, այն էլ հնձում ենք: Այսինքն` միայն այն չի, որ չեն ծնվում նման անհատներ, մենք նաև այդ ճաշակը չունենք, մեզ այդ ճաշակը չեն հրամցրել, մեզ դպրոցում չեն սովորեցրել, մեզ չեն սովորեցրել` ինչպես պետք է առաջնորդել առաջնորդին, մենք այդ կուլտուրան չունենք, մենք կուլտուրա չունենք ինչ-որ մի գաղափարի համակիրը լինելու կամ դրա կրողը կամ պատասանատուն լինելու:
Այս ամեն ինչը շատ փոխկապակցված են, և այս ամենը նաև բերեց նրան, որ մենք չունենք քաղաքական դաշտ: Քաղաքական դաշտը նաև առևանգվեց մարդկանց կողմից, որոնք քաղաքական դաշտում անելիք չունեին: Առևտրական հնարքներին տիրապատողները, որոնք իսկապես պետք է առևտրի խնդիրը լուծեին, դրանք փայլուն հաղորդակցություն ապահովողներ էին ենթակառուցվածքի առումով: Այս մարդիկ միայն “կապուղիների” պատասխանատուները պիտի լինեին, այնինչ նաև ստանձնեցին ռազմավարական բովանդակաստեղծ գործառույթներ: Այդ երկու ֆունկցիան զուգակցվեց, և հիմա դուք խորհրդարանում տեսնում եք մի բան, որը այնտեղ չպետք է լիներ:
Եթե ՀԱԿ-ը տեղեր ունենա խորհրդարանում, հայոց լեզվի տեսնակյունից ինչ-որ տարբերություն կլինի, հիմա խորհրդարանում հազվադեպ ես լսում գրագետ մաքուր խոսք, հաճախ մարդիկ խոսում են, և դու չես ճանաչում` ովքեր են այդ ընտրյալներդ, դու այդ մարդկանց մասին չէիր լսել, հանրային առումով դու նրանց կենսագրությունը չգիտես և հարց ես ունենում որպես մարդ` այդ մարդը հասարակական ի՞նչ խնդիր ուներ լուծելու, որ հայտնվեց խորհրդարանում: Պարզ է, որ չուներ, որովհետև այլ խնդիր էր լուծում` շատ առևտրային: Այսինքն` ինչ-որ բան կփոխվի, բայց գաղարափարական առումով առաջիկայում կասկածում եմ, որ առանցքային տարբերությամբ մի ուժ կգա, որը կկարողանա հավասարակշռել և մեկ այլ պլատֆորմ առաջարկել:
ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ
«Լրագիր» 19-7-2011
-Այսինքն` Դուք իսկապե՞ս կարծում եք, որ աշնանը տեղի կունենան խորհրդարանական ընտրություններ, և «ճտերին կհաշվեն աշնա՞նը»:
-Այստեղ միանշանակ չեմ կարող պատասխանել: Եթե մենք Հայաստանը որպես փակ համակարգ դիտարկենք, այդ դեպքում, հավանաբար, արտահերթ ընտրություն չի լինի, քանի որ ներքին ցցուն պահանջ չկա, և նաև չկա այն փակուղային ճգնաժամը, որի մասին հաճախ խոսում են արտախորհրդարանական ընդդիմադիր դաշտում, երբ տախտակի վրա գործողությունների հնարավորություն չկա: Մենք ունենք անչափ թույլ իշխանություն, և երբեմն նույնիսկ հարց ես տալիս`արդյո՞ք ավելի օգտակար չէ այսպիսի թույլ իշխանություն ունենալը, որովհետև ուժեղ իշխանություն ունենալու դեպքում քեզ հաճախ անելիք չի մնում: Իսկ երբ ունես շատ թույլ իշխանություն, այդ դեպքում որպես քաղաքացի պետք է պրկվես, մտնես տարբեր խմբերում և գործ անես: Հիմա հավաքական գործ անելու փուլ ենք մտել:
Իսկ եթե Հայաստանը բաց համակարգ դիտարկենք, դեռ հայտնի չէ`ինչ կլինի: Այսինքն` չի բացառվում նաև արտահերթ ընտրության տարբերակը մաթեմատիկական առումով, որովհետև արտաքին իրադարձություններն այնպես կայծակնային կարող են զարգանալ, որ մեզ մոտ այդ փխրուն ներքին հավասարակշռությունը խախտվի, և այդ պահանջն առաջանա: Նույնիսկ երբ Թահրիի հրապարակում հայտնի իրադարձություններն էին զարգանում, մեզ մոտ այդպիսի համապրում կար հայտնվելու այնտեղ կամ այդ ամենն ունենալու այստեղ: Եվ թեև տարբեր պատմական իրականություններ են, տարբեր դրդապատճառներով առաջացած պրոցեսներ, բայց շատերի մոտ երազանք կար առ այն, որ ինչ-որ առումով այդ ամենը կարող է ռեպլիկացվի այստեղ, որ այդ ալիքն այստեղ էլ գա, հեղափոխության այդպիսի թաքնված հույս կար շատերի մոտ:
-Նվարդ, շատերը երկխոսության փակ լինելն են սխալ դիտարկում, որ հասարակությունն իրականում անտեղյակ է` ինչ է կատարվում: Ընդդիմադիր մյուս ուժերն էլ կարծես դաշտում այլևս երկրորդ պլան են մղվում:
-Փաստորեն մենք տեսնում ենք, որ իշխանությունը չունի նախկին ռեսուրսն օգտագործելու, բացահայտ խախտումներով ընտրություններ կազմակերպելու, իշխանությունն ուզուրպացնելու, լեգիտիմության պակասը կոմպենսացնելու հնարավորություն, որովհետև կարող ես գալ իշխանության, բայց այդ լեգիտիմության պակասի համար վճարում ես թե՛ ներսում, թե՛ դրսում, ինչն էլ մենք տեսնում ենք: Հիմա այդ ռեսուրսն իսկապես չկա. 2008-ից հետո սկսված փուլը մարդկանց ակտիվացրեց տարբեր թեմատիկ ուղղություններով, առաջացան խմբեր, փոքրիկ շարժումներ եղան, մեծ հանրահավաքներն էլ իրենց հերթին ժողովրդին անընդհատ ակտիվ են պահում: Հիմա պատկերացնո՞ւմ եք այդքանից հետո ունենալ ընտրակաշառքներով, լցոնումներով ընտրություններ, երբ դեռ այն ժամանակ նողկալի էիր զգում որպես հավաքականություն, որովհետև հասկանում էիր, որ քո բնակչության մի մասը վերցրեց այդ կաշառքը, հիմա շատ ավելի նողկալի ես զգալու: Հիմա մարդն արդեն ինքնակառավարման շատ ավելի մեծ լծակներ ունի: Այսինքն`ինքն առաջինը կվանի այն փաստը, որ 5000 դրամով պետք է գնա ընտրության: Բայց իշխանության մնալ ցանկանում են և շարունակում են տենչալ այդ աթոռները: Այս պարագայումպետք է լուծում գտնվի:
Ես չեմ ուզում ամեն ինչ սևացնել, բայց երկու ճամբարներին նայելով`մտավախություն ունեմ, որ գաղափարական լուրջ տարբերություններ սրանք ոչ մի առումով չունեն: Եվ զուտ նշանային առումով կա միայն ինչ-որ տարբերություն. բարիկադից այս կամ այն կողմ հայտնվելու խնդիր կա, դրանք շատ պայմանական են, և շատ արագ կարող են տեղերը փոխվել: Դրա համար եմ ասում` ճտերին կհաշվեն աշնանը, որովհետև խորհրդարանական ընտրություններից հետո պարզ կդառնա ինչքան է գաղափարական տարբերությունն այս ամենի մեջ: Հիմա շատ ապրիորի ենք խոսում, բայց արդեն իսկ նկատելի է, որ առաջնային հարցերում կողմերի մեջ չկա այդ տարբերությունը` հայ-թուրքական, Ղարաբաղի հարց... սրանք առանացքային են մեզ համար, ազգային անվտանգության տեսանկյունից այս երկու թևերն էլ խնդիրներ չունեն: Կարող է, օրինակ, լինեն պայմանավորվածություններ երկխոսության ընթացքում, որտեղ տեղերը պայմանականորեն կվերաբաշխեն տարբեր խմբերի միջև, բայց մեծ հաշվով գաղափարական շերտում որևէ բան փոխված չի լինի:
-Այս ընթացքում, սակայն, հասարակության մեջ ապատիան է խորանում, արտագաղթի ցուցանիշներից արդեն իշխանությունն է խոսում: Ապագա ունի՞ երկիրը:
-Վարչապետն էլ ասում էր, որ եթե գնան, հեղափոխություն չի լինի, որ չկա չարիք առանց բարիքի, գուցե կատակ էր անում, չգիտեմ: Իսկ մնացածը մեզնից կախված կլինի` ապագա ունենք, թե չունենք, և մենք պետք է մտածենք դրա մասին, և եթե ես որպես մարդ ներքին մտածմունք ունեմ, ես ունեմ ապագա: Ինձ համար հստակ է` մենք ունենք ապագա մարդկային ներուժի կարողականության առումով, միայն թե մենք հասկանանք`բացի անհատական շահից, անհատական իրավունքից` կա նաև հավաքական պատասխանատվություն, և դրա հանձնառությունը պետք է ունենանք տարբեր առումներով: Եվ այստեղ մեր պետությունն էլ մեծ պատասխանատվություն ունի, որ մենք սովորենք հանձնառություն ունենալ և այդ պատասխանատվությունը կրել:
Մեր մի մասը արթնացավ ու որոշեց, որ պետք է գնա իր երկրից, որովհետև մեկ ուրիշ տեղ պատրաստի լուծված հարցեր կան: Երբ դու քո երկրին վերաբերում ես իբրև “այս երկիրը”, ուրեմն դու շատ հեշտ էլ քո երկրից կգնաս: Սա քո երկիրն է`անկախ նրանից` այն ինչ վիճակում է, այստեղ հանձնառության, հետևանքների հետ ապրելու խնդիր կա, որովհետև այդ հետևանքների տերը դու պետք է լինես: Տեր լինելը շատ մեծ պատասխանատվություն է պահանջում, և, բնականաբար, մենք դրան տարբեր պատճառներով պատրաստ չենք եղել: Հիմա պետք է պատրաստվենք թե լեզվի, թե մշակույթի առումով, ֆիզիկական անվտագանության առումով: Մինչ օրս մարդիկ ահաբեկվում էին, երբ երեխային բանակ պետք է ուղարկեին, չկար այդ հպարտությունը, այնինչ սպարտացին իր տղային պատերազմ ուղարկելիս սպասում էր, որ կվերադառնա վահանով կամ վահանի վրա: Այդ նույն մտայնությունը հիմա էլ պետք է ունենանք, այդ պատասխանատվությունը լեզվի նկատմամբ: Այդքան քաղքենի չպետք է լինենք, որ ուրիշի լեզվով ձգտենք կրթվել, ուրիշի երկրում ապրենք, ուրիշինը մեզ միշտ ավելի լավը թվա կամ օտար անուն երեխային տանք, մենք մերի տերը պետք է կարողանանք լինել: Եթե այդ հասկացանք, և նաև հասկացանք` ինչ հարստություն ունենք, որին արժանի չլինելու պատճառով կորցրել ենք այն, ինչ ունեցել ենք, պատմության անիվը մեզ համար կպտտվի, իսկ եթե ոչ, մենք կդառնանք մի գնչուական ցեղ, որին ի տարբերություն մեզ`ժամանակը չի խնայի:
-Քաղաքական դաշտում, այնուամենայնիվ, ինչո՞ւ նոր և երիտասարդ շունչ չի գալիս: Ինչո՞վ եք դա պայմանավորում:
-Բազմաթիվ գործոններ կան, որոնք նպաստել են, որ ոչ միայն չեն ծնվել, գուցե նաև մենք չենք տեսել այդ մարդկանց: Օրինակ` երբ լրատվությանը ժամանակագրական առումով հետևում ես, հասկանում ես, որ նախ ամբողջ վերլուծությունն առաջին հերթին անհատի վրա էր սևեռված, այսինքն` արժեքային գաղափարաբանական վերլուծություններ տեղ չէին գտնում, որն էլ հենց կկատալիզացներ այն գործընթացները և կծնվեին այն անհատները, որոնք ինչ-որ գաղափարների կրողներ կլինեին: Ինչ-որ ատրիբուտներով մարդիկ էին առանձնացվում` հաճախ պայմանավորված բռունցքի ուժով: Սրանց շուրջ այնպիսի մի կեղծ շղարշ էր ստեղծվում, որով մարդկանց փաստորեն սոցիալական քաղաքական մշակույթի ձևավորման տեսակյունից շեղում էին: Այստեղ նաև լրատվամիջոցներն են իրենց դաստիարակչական բացթողումն ունեցել: Վերջապես մենք այս հաղորդակցական աշխարհից դուրս ոչ մի ընկալում չունենք, և դրա պատասխանատուները նաև հետևանքի պատասխանատուները պետք է լինեն: Այդ անհատակենտրոնությունը, հատուկենտ անհատների ընտրությամբ, որոնց շուրջ սարդոստայն էր հյուսվում ըստ դրանց սկանդալայնության, հանրության համար մի յուրահատուկ ափիոնի էր վերածվում: Ինչ ցանեցինք, այն էլ հնձում ենք: Այսինքն` միայն այն չի, որ չեն ծնվում նման անհատներ, մենք նաև այդ ճաշակը չունենք, մեզ այդ ճաշակը չեն հրամցրել, մեզ դպրոցում չեն սովորեցրել, մեզ չեն սովորեցրել` ինչպես պետք է առաջնորդել առաջնորդին, մենք այդ կուլտուրան չունենք, մենք կուլտուրա չունենք ինչ-որ մի գաղափարի համակիրը լինելու կամ դրա կրողը կամ պատասանատուն լինելու:
Այս ամեն ինչը շատ փոխկապակցված են, և այս ամենը նաև բերեց նրան, որ մենք չունենք քաղաքական դաշտ: Քաղաքական դաշտը նաև առևանգվեց մարդկանց կողմից, որոնք քաղաքական դաշտում անելիք չունեին: Առևտրական հնարքներին տիրապատողները, որոնք իսկապես պետք է առևտրի խնդիրը լուծեին, դրանք փայլուն հաղորդակցություն ապահովողներ էին ենթակառուցվածքի առումով: Այս մարդիկ միայն “կապուղիների” պատասխանատուները պիտի լինեին, այնինչ նաև ստանձնեցին ռազմավարական բովանդակաստեղծ գործառույթներ: Այդ երկու ֆունկցիան զուգակցվեց, և հիմա դուք խորհրդարանում տեսնում եք մի բան, որը այնտեղ չպետք է լիներ:
Եթե ՀԱԿ-ը տեղեր ունենա խորհրդարանում, հայոց լեզվի տեսնակյունից ինչ-որ տարբերություն կլինի, հիմա խորհրդարանում հազվադեպ ես լսում գրագետ մաքուր խոսք, հաճախ մարդիկ խոսում են, և դու չես ճանաչում` ովքեր են այդ ընտրյալներդ, դու այդ մարդկանց մասին չէիր լսել, հանրային առումով դու նրանց կենսագրությունը չգիտես և հարց ես ունենում որպես մարդ` այդ մարդը հասարակական ի՞նչ խնդիր ուներ լուծելու, որ հայտնվեց խորհրդարանում: Պարզ է, որ չուներ, որովհետև այլ խնդիր էր լուծում` շատ առևտրային: Այսինքն` ինչ-որ բան կփոխվի, բայց գաղարափարական առումով առաջիկայում կասկածում եմ, որ առանցքային տարբերությամբ մի ուժ կգա, որը կկարողանա հավասարակշռել և մեկ այլ պլատֆորմ առաջարկել:
ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ
«Լրագիր» 19-7-2011
Tehran Time
Yerevan Time
No comments:
Post a Comment