ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՇԱՀԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

Lragir. 7-2-2009- Եվրոպական Միությունը Հարավային Կովկասը դիտում է իբրև մեկ միասնական տարածաշրջան, և ԵՄ արտաքին քաղաքական պրոյեկտների բովանդակությունները Հայաստանի, Ադրբեջանի և Վրաստանի նկատմամբ միմյանցից տարբերվում են միայն երկրների առանձնահատկություններով:Եվրոպական հիմնական ծրագրերը` Ինոգեյթ (էներգետիկ համագործակցություն), Տրասեկա (տրանսպորտային ուղիների բարելավում) և Տասիս (տեխնիկական աջակցություն տնտեսական զարգացմանը), վկայում են այն մասին, որ Եվրոպական Միության Հարավային Կովկասում ունեցած շահերը պայմանավորված են հիմանականում էներգետիկ, աշխարհագրական և տնտեսական գործոններով` մի կողմից Հարավային Կովկասի լայն հնարավորությունները, կասպյան էներգետիկ ռեսուրսները Արևմուտք տեղափոխելու, Հարավային Կովկասի ներուժը իբրև Ասիա-Եվրոպա առևտրային այլընտրանքային կամուրջի և գնողունակ շուկաներ ստեղծելու նպատակով:Սակայն հարավկովկասյան հակամարտությունները և սահմանային ոչ կայուն իրավիճակը և ժողովրդավարության խնդիրները ԵՄ ծրագրերի հիմնական խանգարող հանգամանքներն են: Ըստ այդմ, ԵՄ-ն սկսեց ակտիվ դերակատարություն ունենալ հակամարտությունների կարգավորման խթանման գործում: Պաշտոնապես հարաբերությունները ԵՄ և հարավկովկասյան պետությունների միջև սկիզբ առան Գործընկերության և համագործացության պայմանագրով (1999):Մյուս կարևոր խնդիրը, որ ունեն հարավկովկասյան պետությունները ԵՄ հեռանկարից, միգրացիան է: Որքան աղքատ լինեն հարավկովկասյան պետությունները, այնքան մեծ կլինեն միգրացիոն հոսքերը դեպի Եվոպա, որը Եվրոպացիների համար «թանկ հաճույք է»: Այս հանգամանքը Եվրոպական Միության` Հարավային Կովկասում իրագործվող քաղաքականության կարևորագույն մաս դարձրեց պետությունների տնտեսական զարգացման խթանումը:Իսկ կարևորագույնը դա հարավկովկասյան պետություններում ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների խնդիրներ են: Քանի դեռ մեր պետություններում կա ժողովրդավարության սակավություն, շուկայական տնտեսությունը կոռուպցիայի նվազագույն աստիճանով դառնում է անհնար:Կարևոր է նշել նաև, որ Եվրոպական Միությունը իր ապագա զարգացման ծրագրերում տեսնում է ԵՄ-ն իբրև համաշխարհային քաղաքական դերակատար, ինչը պետք է իրագործվի միասնական արտաքին և անվտանգության քաղաքականության զարգացման շնորհիվ: Այս հանագամանքը ևս խթանում է ԵՄ-ին զարգացնել սեփական հարաբերությունները հարավկովկասյան պետությունների հետ: Փաստը ակնհայտ է դառնում Լիսաբոնի պայմանագրում առկա դրույթներով, ըստ որոնց ԵՄ-ն ապագայում կունենա առավել հզոր «միասնական արտաքին և անվտանգության քաղաքականություն»:ԵՄ-ն իբրև քաղաքական դերակատար օգտագործում է «փափուկ ուժ» (soft power): Սա նշանակում է, որ ի տարբերություն Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի, ԵՄ-ն էքսպանսիոն քաղաքականություն չի իրականացնում, ու վերջինիս քաղաքական հիմնական գործիքները տնտեսական են և ոչ մի դեպքում ռազմական: Այն պետությունները, որոնք կամենում են անդամակցել ԵՄ-ին, պարտավոր են բավականին բարդ ճանապարհ անցնել և բավարարել գրեթե անհնար թվացող տնտեսական և քաղաքական չափանիշներ:ԵՄ-ն իբրև միջազգային դերակատար Հարավային Կովկասի պետությունների հետ ունի միևնույն հարաբերությունների աստիճանը: Այս մասին վկայում է Եվրոպական հարևանության քաղաքականությունը, որը բոլոր երեք պետություններին տրամադրում է գրեթե նույն աջակցությունը: Իսկ այդ աջակցության բովանդակությունը որոշում են հենց իրենք` Ադրբեջանը, Հայաստանը և Վրաստանը` մշակելով գործողությունների ծրագիր:Այն հանգամանքը, որ ԵՄ-ն հետաքրքրված է հարավկովկասյան խաղաղությամբ, կայունությամբ, ժողովրդավարացմամբ և զարգացած տնտեսությամբ, ակնհայտ է, այս փաստը չեն հերքում նույնիսկ Եվրոպայի քաղաքական հակառակորդները:Նաև փաստ է, որ Եվրոպական որոշ պրոյեկտներ կարող են ուղղակիորեն չհամընկնել տարածաշրջանում հետաքրքրություն ունեցող այլ ուժերի, ինչպես օրինակ Նաբուկո գազատարի պրոյեկտը չի բխում ռուսական շահերից, քանի որ այն Եվրոպայի համար ստեղծում է այլընտրանքային էներգետիկ ճանապարհ, ինչը նշանակում է, որ ապագայում եվրոպացիները ավելի քիչ կախում կունենան Ռուսաստանից:Հաշվի առնելով այս և այլ հանգամանքներ, հարավկովկասյան պետություններին, մասնավորապես Հայաստանին մնում է, որ սեփական համագործակցությունը կառուցեն միջազգային երեք խոշոր կենտրոնների` Մոսկվայի, Վաշինգտոնի և Բրյուսելի հետ, ելնելով սեփական շահերից: ՎԻԿՏՈՐ ԵՆԳԻԲԱՐՅԱՆ Հայաստանի Եվրոպական Շարժում