Թուրքական «Թարաֆ» թերթի թղթակցի հետ զրույցում ԽՍՀՄ փլուզման ժամանակաշրջանում Մոսկվայում Թուրքիայի դեսպան Վոլքան Վուրալը հայտարարել է, որ անցյալում տեղի ունեցած ցավալի իրադարձությունների համար, Թուրքիան, առանց ժամանակ կորցնելու, պետք է ներողություն խնդրի հայերից:
Նշելով, որ Հայաստանի նախագահի հրավերով Թուրքիայի նախագահի այցը Երեւան քաղաքական մեծ ռիսկ է պարունակում երկու երկրների առաջնորդների համար էլ, Վուրալն ասել է, որ Հայաստանի նախկին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը դարձել է իր նախագահության ժամանակ «Թուրքիայի հետ մերձեցման ձեռնարկումների քաղաքական զոհը»:
Վոլքան Վուրալը գտնում է, որ «ոչ մի պատմական հանձնաժողով չի կարող լուծել հայկական հարցը, այն կարող է միայն լուսաբանել որոշ իրադարձություններ եւ լուծումը հեշտացնող դերակատարություն ունենալ»:
«Հայկական հարցը պետք է քաղաքական գործիչները լուծեն: Առանց ժամանակ կորցնելու, պետք է դիվանագիտական հարաբերություններ ստեղծվեն երկու պետությունների միջեւ: Իսկ սահմանների բացումը միայն հայերի կարիքը չէ, դա անհրաժեշտ է նաեւ թուրքերին: Ցավալի է, որ ԽՍՀՄ փլուզման արդյունքում հանրապետությունների անկախացումից հետո Թուրքիան այդպես էլ դիվանագիտական հարաբերություններ չստեղծեց Հայաստանի հետ: 1991 թ.-ից հետո ընկած ժամանակաշրջանը Թուրքիայի համար կորստի տարիներ են: Եթե ժամանակին դիվանագիտական հարաբերություններ ստեղծվեին Երեւանի հետ, հնարավոր է կանխվեր նաեւ Ղարաբաղի հակամարտությունը», -ասել է Վուրալը: Թուրք դիվանագետի կարծիքով, Երեւանի հետ հարաբերությունները նորմալացնելու գործում Անկարան չպետք է կենտրոնանա ցեղասպանության հարցի վրա: Վոլքանի խոսքերով, ընդարձակ հեռանկարի իմաստով, Թուրքիայի եւ Հայաստանի միջեւ հարաբերությունների նորմալացումը խիստ կարեւոր է եւ Անկարայի, եւ Բաքվի, եւ Երեւանի համար:
«Թեեւ Թուրքիա-Հայաստան հարաբերութունների զարգացումը ամբողջությամբ մի կողմ չի նետի ցեղասպանության պնդումները, սակայն օգնական կլինի անցյալում տեղի ունեցած ցավալի իրադարձությունների հոգեբանական հաղթահարմանը: Պետք է կարողանալ տարբերել հռետորությունը կյանքի իրողությոնից: Միթե հնարավոր է հող խլել Թուրքիայից, այն դեպքում, երբ թուրքերը Հայաստանի բնակչության չափ զինված ուժեր ունեն: Թուրքիան պետք է ավելի շատ վստահի ինքն իրեն եւ անցյալի նման չմնա ցեղասպանության խնդրի գերին: Պետք է քաջություն ունենալ եւ ասել, որ այո, նման բան եղել է, սակայն, կյանքը դրանով չի վերջանում եւ եկեք մեր ապագան ստեղծենք միասին բարեկամության մեջ: Իհարկե, Թուրքիայում շատերը լավ գիտեն, թե ինչ է իրականում եղել անցյալ դարասկզբին: Կարեւորն այն է, թե դա իմացողները ինչպես են հասկանում, ինչ են դրա հետքերը եւ ինչ ազդեցություն կունենան դրանք ապագայի վրա: Սփյուռքահայերը միշտ էլ պնդելու են ցեղապանությունը ճանաչել տալու հարցում: Սակայն այդ ճնշումը կկորցնի իր այսօրվա ազդեցությունը, եթե թուրք-հայկական հարաբերությունները կարգավորվեն, սահմանները բացվեն, առեւտուրը մեծանա եւ մարդիկ հարստանան: Չնայած, դժվար թե Թուրքիան ճանաչի ցեղասպանութունը, սակայն, պետք է հայտարարի, որ ներողություն է խնդրում հայերից եւ մյուս էթնիկ փոքրամասնություննրից հույներից, ասորիներից եւ քրդերից տեղահանության եւ կոտորոածների համար եւ թույլ է տալիս նրանց բոլոր հետնորդներին վերադառնալ իրենց նախնիների բնակավայրերն ու Թուրքիայի քաղաքացիություն ստանալ», -հորդորել է նա:
Այն հարցին, թե նման դեպքում, ինչպես պետք է լուծվեն հայերի թողած ունեցվածքն ու հարստությունները վերադարձնելու հարցերը, թուրք դիվանագետն ասել է. «Դրանք քննարկելի հարցեր են: Ունեցվածքի վերադարձի եւ նյութական փոխհատուցման գործը դժվար հարց է: Սակայն, խորհրդանշական փոխհատուցում կարող է տրվել: Դրա հետ միասին, Թուրքիան պետք է ներողություն խնդրի հայերի գլխավորությամբ բոլոր էթնիկ ժողովուրդներից նրանց մեծ ցավ պատճառելու համար: Դա անհրաժեշտություն է Թուրքիայի նման երկրի համար»:Tuesday, October 14, 2008
ԸՍՏ ՄՈՍԿՎԱՅՈՒՄ ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ՆԱԽԿԻՆ ԴԵՍՊԱՆԻ` ԹՈՒՐՔԻԱՆ ՊԵՏՔ Է ՆԵՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆ ԽՆԴՐԻ ՀԱՅԵՐԻՑ
Թուրքական «Թարաֆ» թերթի թղթակցի հետ զրույցում ԽՍՀՄ փլուզման ժամանակաշրջանում Մոսկվայում Թուրքիայի դեսպան Վոլքան Վուրալը հայտարարել է, որ անցյալում տեղի ունեցած ցավալի իրադարձությունների համար, Թուրքիան, առանց ժամանակ կորցնելու, պետք է ներողություն խնդրի հայերից:
Նշելով, որ Հայաստանի նախագահի հրավերով Թուրքիայի նախագահի այցը Երեւան քաղաքական մեծ ռիսկ է պարունակում երկու երկրների առաջնորդների համար էլ, Վուրալն ասել է, որ Հայաստանի նախկին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը դարձել է իր նախագահության ժամանակ «Թուրքիայի հետ մերձեցման ձեռնարկումների քաղաքական զոհը»:
Վոլքան Վուրալը գտնում է, որ «ոչ մի պատմական հանձնաժողով չի կարող լուծել հայկական հարցը, այն կարող է միայն լուսաբանել որոշ իրադարձություններ եւ լուծումը հեշտացնող դերակատարություն ունենալ»:
«Հայկական հարցը պետք է քաղաքական գործիչները լուծեն: Առանց ժամանակ կորցնելու, պետք է դիվանագիտական հարաբերություններ ստեղծվեն երկու պետությունների միջեւ: Իսկ սահմանների բացումը միայն հայերի կարիքը չէ, դա անհրաժեշտ է նաեւ թուրքերին: Ցավալի է, որ ԽՍՀՄ փլուզման արդյունքում հանրապետությունների անկախացումից հետո Թուրքիան այդպես էլ դիվանագիտական հարաբերություններ չստեղծեց Հայաստանի հետ: 1991 թ.-ից հետո ընկած ժամանակաշրջանը Թուրքիայի համար կորստի տարիներ են: Եթե ժամանակին դիվանագիտական հարաբերություններ ստեղծվեին Երեւանի հետ, հնարավոր է կանխվեր նաեւ Ղարաբաղի հակամարտությունը», -ասել է Վուրալը: Թուրք դիվանագետի կարծիքով, Երեւանի հետ հարաբերությունները նորմալացնելու գործում Անկարան չպետք է կենտրոնանա ցեղասպանության հարցի վրա: Վոլքանի խոսքերով, ընդարձակ հեռանկարի իմաստով, Թուրքիայի եւ Հայաստանի միջեւ հարաբերությունների նորմալացումը խիստ կարեւոր է եւ Անկարայի, եւ Բաքվի, եւ Երեւանի համար:
«Թեեւ Թուրքիա-Հայաստան հարաբերութունների զարգացումը ամբողջությամբ մի կողմ չի նետի ցեղասպանության պնդումները, սակայն օգնական կլինի անցյալում տեղի ունեցած ցավալի իրադարձությունների հոգեբանական հաղթահարմանը: Պետք է կարողանալ տարբերել հռետորությունը կյանքի իրողությոնից: Միթե հնարավոր է հող խլել Թուրքիայից, այն դեպքում, երբ թուրքերը Հայաստանի բնակչության չափ զինված ուժեր ունեն: Թուրքիան պետք է ավելի շատ վստահի ինքն իրեն եւ անցյալի նման չմնա ցեղասպանության խնդրի գերին: Պետք է քաջություն ունենալ եւ ասել, որ այո, նման բան եղել է, սակայն, կյանքը դրանով չի վերջանում եւ եկեք մեր ապագան ստեղծենք միասին բարեկամության մեջ: Իհարկե, Թուրքիայում շատերը լավ գիտեն, թե ինչ է իրականում եղել անցյալ դարասկզբին: Կարեւորն այն է, թե դա իմացողները ինչպես են հասկանում, ինչ են դրա հետքերը եւ ինչ ազդեցություն կունենան դրանք ապագայի վրա: Սփյուռքահայերը միշտ էլ պնդելու են ցեղապանությունը ճանաչել տալու հարցում: Սակայն այդ ճնշումը կկորցնի իր այսօրվա ազդեցությունը, եթե թուրք-հայկական հարաբերությունները կարգավորվեն, սահմանները բացվեն, առեւտուրը մեծանա եւ մարդիկ հարստանան: Չնայած, դժվար թե Թուրքիան ճանաչի ցեղասպանութունը, սակայն, պետք է հայտարարի, որ ներողություն է խնդրում հայերից եւ մյուս էթնիկ փոքրամասնություննրից հույներից, ասորիներից եւ քրդերից տեղահանության եւ կոտորոածների համար եւ թույլ է տալիս նրանց բոլոր հետնորդներին վերադառնալ իրենց նախնիների բնակավայրերն ու Թուրքիայի քաղաքացիություն ստանալ», -հորդորել է նա:
Այն հարցին, թե նման դեպքում, ինչպես պետք է լուծվեն հայերի թողած ունեցվածքն ու հարստությունները վերադարձնելու հարցերը, թուրք դիվանագետն ասել է. «Դրանք քննարկելի հարցեր են: Ունեցվածքի վերադարձի եւ նյութական փոխհատուցման գործը դժվար հարց է: Սակայն, խորհրդանշական փոխհատուցում կարող է տրվել: Դրա հետ միասին, Թուրքիան պետք է ներողություն խնդրի հայերի գլխավորությամբ բոլոր էթնիկ ժողովուրդներից նրանց մեծ ցավ պատճառելու համար: Դա անհրաժեշտություն է Թուրքիայի նման երկրի համար»:
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
Tehran Time
Yerevan Time
No comments:
Post a Comment