«ԱԶԳ», 10-10-2009- Թուրքիան եվրոպականացվում է, մեր մենթալիտետը փոխվում է: Բայց Եվրոպայում բոլորը չէ, որ ուզում են սա տեսնել, ասում է «Մյունստերլենդիշե ցայթունգի» աշխատակից Մարտին Էլլերիխին Գերմանիայում Թուրքիայի դեսպանը: Ստորեւՙ գերմանական թերթի հոկտեմբերի 5-ի հարցազրույցըՙ մասնակի կրճատումներով:
- Գերմանիայում ապրում է մոտ 3 միլիոն միգրանտ Թուրքիայից: Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ այս մեծ խումբը ամենավատն է ինտեգրված: Ո՞րն է պատճառը:
- Նախ եւ առաջ շատ թուրքեր շատ լավ են ինտեգրված: Հիշեք միայն ծագումով թուրք բազմաթիվ քաղաքական գործիչների: Ցավոք, լավ ինտեգրված թուրքերին հրապարակայնորեն քչերն են ընդունումՙ բանկի թուրք աշխատակցին, գործարարին, արվեստագետին: Բայց տեսնում եմ նաեւ, որ շատ թուրքեր բավարար կրթված չեն, նրանք լեզվին բավարար չափով չեն տիրապետում: Գերմանական եւ թուրքական պետությունները շատ բան են անում, որ սա բարելավեն, միշտ այսպես չի եղել:
- Ի՞նչ սխալներ են եղել:
- Ինտեգրվելու համար նախ պիտի ընդունելի լինեն: Ճանաչումն ու ինտեգրացիան միասնական ընթացք ունեն: Գերմանացիները պիտի գիտակցեն, որ իրենց երկիրը ներգաղթի երկիր է: 5 բնակչից մեկը ներգաղթյալ է:
- Կրոնն էլ է դեր խաղում: Քյոլնում մզկիթի կառուցման առիթով հուզումներ եղան:
- Սկզբունքորեն մենք շատ երջանիկ ենք, որ իսլամի հանդեպ այս երկրում հանդուրժողականություն կա: Այն հանգամանքը, որ մահմեդականներն այստեղ ազատ հետեւում են իրենց կրոնին, կարող են մզկիթներ ու մինարեթներ կառուցել, օրինակելի կարող է լինել այլՙ ինչպես իսլամական, այնպես էլ քրիստոնյա երկրների համար:
- Քրիստոնյա համայնքները Թուրքիայում չեն կարող հողի տեր լինել, չեն կարող եկեղեցի կառուցել: Սա էլ խնդիր կլինի ԵՄ անդամակցության համար:
- Թուրքիայում երբեք խնդիր չի եղել այլ միավորների կրոնական ազատ գործունեությունը, բայց դժվարություններ են եղել նոր եկեղեցիների կառուցման հարցում: Մենք փոփոխություններ ենք մտցրել օրենքի մեջ: Այնպիսի վայրերում, որպիսին Անթալիան է, ուր 40 000 գերմանացի եւ Նիդեռլանդիայի 20 000 քաղաքացի կան, ավելի դյուրին կլինի եկեղեցի կառուցելը: Այսօր հիմնավոր չէ Թուրքիայում կրոնական անբավարար ազատության մասին գանգատվել: Եթե թուրքերը Գերմանիայում կարող են մզկիթներ կառուցել, ինչո՞ւ է մեզ համար խնդիր դառնալու այն, որ քրիստոնյաներն Անթալիայում եկեղեցի կառուցեն: Մենք փոխել ենք մեր մենթալիտետը, ավելի եվրոպականացվել ենք: Վաղուց ենք եվրոպական արժեքները մերը դարձրել:
- ԵՄ անդամակցության ճանապարհի մասին. որտե՞ղ, ինչպե՞ս, ընդհանրապես Թուրքիան ե՞րբ կդառնա լիիրավ անդամ:
- Մենք այդ նպատակին պիտի հասնենքՙ հստակ ժամանակ կանխանշել որեւէ մեկը չի կարող: Թուրքիայում արմատական փոփոխություններ են կատարվում, որոնց միջոցով անդամակցության չափորոշիչները կյանքի կկոչենք եւ մեր օրենքները կփոխենք: Այն, ինչ մեր եվրոպացի բարեկամներից շատերը չեն ուզում տեսնել, արմատական մենթալիտետի փոփոխությամբ է պայմանավորվածՙ տաբուները ջարդված են:
10 տարի առաջ անհնարին կլիներ զինվորականության դերն այսպես հրապարակային քննադատելը, ինչպես այսօր է արվում: Ժողովրդավարական կանոնների ճանաչումը երկրում աճում է եւ առաջնորդում մենթալիտետի փոփոխության. սա Եվրոպայում ոչ բոլորն են ուզում տեսնել:
- Ձեր կարծիքով, փոփոխությունները նվա՞զ չափով են ընդունվել:
- Համոզված եմՙ 10 տարում շատ բան կհաջողվի անել: Նրանք, ովքեր այսօր դեմ են լիիրավ անդամակցությանը, հետո մի անգամ էլ կկշռադատեն: Այդ ժամանակ Թուրքիան էլ կխորհիՙ ինչո՞ւ պիտի որեւէ կառույցի անդամակցեմ, ուր ցանկալի չեմ: Ի՞նչն է մեզ Եվրոպայից տարբերակում: Ոմանք ասում ենՙ դուք եվրոպական մշակույթի տեր չեք, հրեա-քրիստոնեական դրոշմ չունեք: Իսկ ինչ կասեք այնՙ մոտավորապես 17 միլիոն մահմեդականների մասին, որ արդեն ապրում են ԵՄ-ում:
- Թուրքիայում ԵՄ-ի հանդեպ աճող թերահավատությո՞ւն կա:
- Թուրք բնակչությունն ավելի քիչ է սատարում ԵՄ անդամակցությանը, քան 2-3 տարի առաջ: Ինչքան Թուրքիան մերձենա Եվրոպային, ինչքան կենսապայմանները լավանան, այնքան քաղաքացիները ԵՄ-ի արժեքը կճանաչեն: Սատարելու գործընթացին ամենաշատը խանգարում են այն քաղաքական առաջնորդները, ովքեր հաճախ են ասումՙ Թուրքիան Եվրոպային չի պատկանում: Նորմալ թուրքի համար սա նշանակում էՙ Եվրոպան մեզ չի ուզում:
- Ձեր խոսքը Ֆրանսիայի նախագահ Սարկոզիի եւ Գերմանիայի կանցլեր Մերկելի մասի՞ն է:
- Այո: Գերմանիայի եւ Ֆրանսիայի տարբերությունն այն է, որ Գերմանիան այս կետում անկեղծ է ու թափանցիկ: Երկրորդՙ Դաշնային հանրապետության իրավասության մեջ է մտնում ստանձնած պարտավորությունների կատարումըՙ անդամակցության բանակցությունների իմաստով:
- Արտոնյալ գործընկերությունը բավարար չէ՞:
- Մեզ ի՞նչ կտա արտոնյալ գործընկերությունը: Մենք վաղուց ի վեր ԵՄ-ի արտոնյալ գործընկերն ենք:
- ԵՄ-ը քննադատում է, որ բարեփոխումների գործընթացը Թուրքիայում դանդաղել է:
- 2004-5-ի զանգվածային բարեփոխումների համեմատ տեմպը դանդաղել է: Մեծ էր հիասթափությունը, երբ ԵՄ-ը Կիպրոսի խնդիրը թեմա դարձրեց եւ բանակցությունները որոշ ասպարեզներում սառեցրեց, քանի որ Թուրքիան իր նավահանգիստները բաց չէր անում կիպրական նավերի համար: Բայց պիտի հարցնելՙ ինչո՞ւ է ԵՄ-ը նախքան Կիպրոսի խնդիրը լուծելը կիպրացի հույներին ընդունել:
- Մինչեւ Կիպրոսի հարցը չլուծվի, Թուրքիան անդամակցել չի կարող: Թուրքիան գրավել է ԵՄ երկրի մի մասը:
- Եթե կիպրացի հույները ՄԱԿ-ի Անանի պլանը չմերժեին, զորքը վաղուց հեռացած կլիներ: Կիպրոսի խնդիրը Թուրքիայի աչքի փուշն է: 2004-ին քաղաքական որոշում կարՙ Կիպրոսն ընդունել առանց խնդիրը լուծելու: Ինչ վերաբերում է բանակցություններին, անհույս չենք:
- Թուրքիայում տեւական պայքար կա քեմալականների, զինվորականության եւ իսլամական իշխող կուսակցության միջեւ:
- Թուրքիայում ռազմական ուժերի դերակատարման մասին դեբատն առողջ է, քանի որ տաբուներ է ջարդում: Այս հարցում շատ աշխույժ բանավեճ կա: Յուրաքանչյուր առողջ բանավեճ խնդրի առողջ լուծումներ է առաջ բերում:
- Դեռեւս 2007-ին զինվորականությունը բացահայտ սպառնում էր պուտչով, եթե Գյուլը նախագահ դառնար:
- Եվ ի՞նչ եղավ: Գյուլը նախագահ է: Ամեն ինչ այլ կերպ է, քան 10 տարի առաջ էր: Մենթալիտետը փոխվել է: Սա մի կարեւոր նշան է, թե այսօր Թուրքիայում որքան հաստատուն է ժողովրդավարության հիմքը:
- Քրդական քաղաքականության մեջ մեծ փոփոխություններ են եղել:
- Տարիներ առաջ որեւէ մեկը չէր կարող այս փոփոխությունները պատկերացնել: Կառավարությունը սոցիալական հարցերը լուծելուն եւ ժողովրդավարությունը ամրապնդելուն զուգընթաց ահաբեկությանը վերջ տալու մի գրոհ է նախապատրաստում: Մանրամասները հայտնի չեն: Քրդական հարցը մեծավ մասամբ պայմանավորված է ենթազարգացումներով: Մի կողմիցՙ պիտի վերջ տանք ահաբեկչությանը, մյուս կողմիցՙ վստահությունը վերականգնենք:
- Քաղցրաբլիթ եւ մտրակ...
- Այո, բայց ավելի շատ քաղցրաբլիթի կողմնակից ենք:
- Թուրքիան ջանք է թափում մերձենալու Հայաստանին: Ցայսօր Թուրքիան 1915-ին հայերի հանդեպ Օսմանյան կայսրության կատարած ոճրագործությունը չի կամենում որպես ցեղասպանություն ներկայացնել:
- Որեւէ մեկը չի վիճարկում, թե ողբերգություն է եղել, որեւէ մեկը չի վիճարկում, թե բազմաթիվ մարդիկ են մահացել: Բայց այնպիսի ծանր հանդիմանություն անել, ինչպիսին ցեղասպանությունն է, արդարացի չէ: Ցեղասպանության կշտամբանքները պիտի պարզաբանվեն, Հայաստանին առաջարկել ենք անկախ, միջազգային պատմաբանների հանձնաժողով:
Միայն այն հանգամանքը, որ Հայաստանի հետ խոսում ենք, որ նախագահը ֆուտբոլային խաղի համար Հայաստան է գնում, եւ Հայաստանի նախագահն էլ պատասխան խաղին է գալու, մի քանի տարի առաջ անհնարին էր: Մենք փորձելու ենք քայլ առ քայլ մերձենալ:
ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ, ԳերմանիաSaturday, October 10, 2009
ԴԵՍՊԱՆ ԱՀՄԵԴ ԱՋԵԹ. «ՄԵՐ ՄԵՆԹԱԼԻՏԵՏԸ ՓՈԽՎՈՒՄ Է»
«ԱԶԳ», 10-10-2009- Թուրքիան եվրոպականացվում է, մեր մենթալիտետը փոխվում է: Բայց Եվրոպայում բոլորը չէ, որ ուզում են սա տեսնել, ասում է «Մյունստերլենդիշե ցայթունգի» աշխատակից Մարտին Էլլերիխին Գերմանիայում Թուրքիայի դեսպանը: Ստորեւՙ գերմանական թերթի հոկտեմբերի 5-ի հարցազրույցըՙ մասնակի կրճատումներով:
- Գերմանիայում ապրում է մոտ 3 միլիոն միգրանտ Թուրքիայից: Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ այս մեծ խումբը ամենավատն է ինտեգրված: Ո՞րն է պատճառը:
- Նախ եւ առաջ շատ թուրքեր շատ լավ են ինտեգրված: Հիշեք միայն ծագումով թուրք բազմաթիվ քաղաքական գործիչների: Ցավոք, լավ ինտեգրված թուրքերին հրապարակայնորեն քչերն են ընդունումՙ բանկի թուրք աշխատակցին, գործարարին, արվեստագետին: Բայց տեսնում եմ նաեւ, որ շատ թուրքեր բավարար կրթված չեն, նրանք լեզվին բավարար չափով չեն տիրապետում: Գերմանական եւ թուրքական պետությունները շատ բան են անում, որ սա բարելավեն, միշտ այսպես չի եղել:
- Ի՞նչ սխալներ են եղել:
- Ինտեգրվելու համար նախ պիտի ընդունելի լինեն: Ճանաչումն ու ինտեգրացիան միասնական ընթացք ունեն: Գերմանացիները պիտի գիտակցեն, որ իրենց երկիրը ներգաղթի երկիր է: 5 բնակչից մեկը ներգաղթյալ է:
- Կրոնն էլ է դեր խաղում: Քյոլնում մզկիթի կառուցման առիթով հուզումներ եղան:
- Սկզբունքորեն մենք շատ երջանիկ ենք, որ իսլամի հանդեպ այս երկրում հանդուրժողականություն կա: Այն հանգամանքը, որ մահմեդականներն այստեղ ազատ հետեւում են իրենց կրոնին, կարող են մզկիթներ ու մինարեթներ կառուցել, օրինակելի կարող է լինել այլՙ ինչպես իսլամական, այնպես էլ քրիստոնյա երկրների համար:
- Քրիստոնյա համայնքները Թուրքիայում չեն կարող հողի տեր լինել, չեն կարող եկեղեցի կառուցել: Սա էլ խնդիր կլինի ԵՄ անդամակցության համար:
- Թուրքիայում երբեք խնդիր չի եղել այլ միավորների կրոնական ազատ գործունեությունը, բայց դժվարություններ են եղել նոր եկեղեցիների կառուցման հարցում: Մենք փոփոխություններ ենք մտցրել օրենքի մեջ: Այնպիսի վայրերում, որպիսին Անթալիան է, ուր 40 000 գերմանացի եւ Նիդեռլանդիայի 20 000 քաղաքացի կան, ավելի դյուրին կլինի եկեղեցի կառուցելը: Այսօր հիմնավոր չէ Թուրքիայում կրոնական անբավարար ազատության մասին գանգատվել: Եթե թուրքերը Գերմանիայում կարող են մզկիթներ կառուցել, ինչո՞ւ է մեզ համար խնդիր դառնալու այն, որ քրիստոնյաներն Անթալիայում եկեղեցի կառուցեն: Մենք փոխել ենք մեր մենթալիտետը, ավելի եվրոպականացվել ենք: Վաղուց ենք եվրոպական արժեքները մերը դարձրել:
- ԵՄ անդամակցության ճանապարհի մասին. որտե՞ղ, ինչպե՞ս, ընդհանրապես Թուրքիան ե՞րբ կդառնա լիիրավ անդամ:
- Մենք այդ նպատակին պիտի հասնենքՙ հստակ ժամանակ կանխանշել որեւէ մեկը չի կարող: Թուրքիայում արմատական փոփոխություններ են կատարվում, որոնց միջոցով անդամակցության չափորոշիչները կյանքի կկոչենք եւ մեր օրենքները կփոխենք: Այն, ինչ մեր եվրոպացի բարեկամներից շատերը չեն ուզում տեսնել, արմատական մենթալիտետի փոփոխությամբ է պայմանավորվածՙ տաբուները ջարդված են:
10 տարի առաջ անհնարին կլիներ զինվորականության դերն այսպես հրապարակային քննադատելը, ինչպես այսօր է արվում: Ժողովրդավարական կանոնների ճանաչումը երկրում աճում է եւ առաջնորդում մենթալիտետի փոփոխության. սա Եվրոպայում ոչ բոլորն են ուզում տեսնել:
- Ձեր կարծիքով, փոփոխությունները նվա՞զ չափով են ընդունվել:
- Համոզված եմՙ 10 տարում շատ բան կհաջողվի անել: Նրանք, ովքեր այսօր դեմ են լիիրավ անդամակցությանը, հետո մի անգամ էլ կկշռադատեն: Այդ ժամանակ Թուրքիան էլ կխորհիՙ ինչո՞ւ պիտի որեւէ կառույցի անդամակցեմ, ուր ցանկալի չեմ: Ի՞նչն է մեզ Եվրոպայից տարբերակում: Ոմանք ասում ենՙ դուք եվրոպական մշակույթի տեր չեք, հրեա-քրիստոնեական դրոշմ չունեք: Իսկ ինչ կասեք այնՙ մոտավորապես 17 միլիոն մահմեդականների մասին, որ արդեն ապրում են ԵՄ-ում:
- Թուրքիայում ԵՄ-ի հանդեպ աճող թերահավատությո՞ւն կա:
- Թուրք բնակչությունն ավելի քիչ է սատարում ԵՄ անդամակցությանը, քան 2-3 տարի առաջ: Ինչքան Թուրքիան մերձենա Եվրոպային, ինչքան կենսապայմանները լավանան, այնքան քաղաքացիները ԵՄ-ի արժեքը կճանաչեն: Սատարելու գործընթացին ամենաշատը խանգարում են այն քաղաքական առաջնորդները, ովքեր հաճախ են ասումՙ Թուրքիան Եվրոպային չի պատկանում: Նորմալ թուրքի համար սա նշանակում էՙ Եվրոպան մեզ չի ուզում:
- Ձեր խոսքը Ֆրանսիայի նախագահ Սարկոզիի եւ Գերմանիայի կանցլեր Մերկելի մասի՞ն է:
- Այո: Գերմանիայի եւ Ֆրանսիայի տարբերությունն այն է, որ Գերմանիան այս կետում անկեղծ է ու թափանցիկ: Երկրորդՙ Դաշնային հանրապետության իրավասության մեջ է մտնում ստանձնած պարտավորությունների կատարումըՙ անդամակցության բանակցությունների իմաստով:
- Արտոնյալ գործընկերությունը բավարար չէ՞:
- Մեզ ի՞նչ կտա արտոնյալ գործընկերությունը: Մենք վաղուց ի վեր ԵՄ-ի արտոնյալ գործընկերն ենք:
- ԵՄ-ը քննադատում է, որ բարեփոխումների գործընթացը Թուրքիայում դանդաղել է:
- 2004-5-ի զանգվածային բարեփոխումների համեմատ տեմպը դանդաղել է: Մեծ էր հիասթափությունը, երբ ԵՄ-ը Կիպրոսի խնդիրը թեմա դարձրեց եւ բանակցությունները որոշ ասպարեզներում սառեցրեց, քանի որ Թուրքիան իր նավահանգիստները բաց չէր անում կիպրական նավերի համար: Բայց պիտի հարցնելՙ ինչո՞ւ է ԵՄ-ը նախքան Կիպրոսի խնդիրը լուծելը կիպրացի հույներին ընդունել:
- Մինչեւ Կիպրոսի հարցը չլուծվի, Թուրքիան անդամակցել չի կարող: Թուրքիան գրավել է ԵՄ երկրի մի մասը:
- Եթե կիպրացի հույները ՄԱԿ-ի Անանի պլանը չմերժեին, զորքը վաղուց հեռացած կլիներ: Կիպրոսի խնդիրը Թուրքիայի աչքի փուշն է: 2004-ին քաղաքական որոշում կարՙ Կիպրոսն ընդունել առանց խնդիրը լուծելու: Ինչ վերաբերում է բանակցություններին, անհույս չենք:
- Թուրքիայում տեւական պայքար կա քեմալականների, զինվորականության եւ իսլամական իշխող կուսակցության միջեւ:
- Թուրքիայում ռազմական ուժերի դերակատարման մասին դեբատն առողջ է, քանի որ տաբուներ է ջարդում: Այս հարցում շատ աշխույժ բանավեճ կա: Յուրաքանչյուր առողջ բանավեճ խնդրի առողջ լուծումներ է առաջ բերում:
- Դեռեւս 2007-ին զինվորականությունը բացահայտ սպառնում էր պուտչով, եթե Գյուլը նախագահ դառնար:
- Եվ ի՞նչ եղավ: Գյուլը նախագահ է: Ամեն ինչ այլ կերպ է, քան 10 տարի առաջ էր: Մենթալիտետը փոխվել է: Սա մի կարեւոր նշան է, թե այսօր Թուրքիայում որքան հաստատուն է ժողովրդավարության հիմքը:
- Քրդական քաղաքականության մեջ մեծ փոփոխություններ են եղել:
- Տարիներ առաջ որեւէ մեկը չէր կարող այս փոփոխությունները պատկերացնել: Կառավարությունը սոցիալական հարցերը լուծելուն եւ ժողովրդավարությունը ամրապնդելուն զուգընթաց ահաբեկությանը վերջ տալու մի գրոհ է նախապատրաստում: Մանրամասները հայտնի չեն: Քրդական հարցը մեծավ մասամբ պայմանավորված է ենթազարգացումներով: Մի կողմիցՙ պիտի վերջ տանք ահաբեկչությանը, մյուս կողմիցՙ վստահությունը վերականգնենք:
- Քաղցրաբլիթ եւ մտրակ...
- Այո, բայց ավելի շատ քաղցրաբլիթի կողմնակից ենք:
- Թուրքիան ջանք է թափում մերձենալու Հայաստանին: Ցայսօր Թուրքիան 1915-ին հայերի հանդեպ Օսմանյան կայսրության կատարած ոճրագործությունը չի կամենում որպես ցեղասպանություն ներկայացնել:
- Որեւէ մեկը չի վիճարկում, թե ողբերգություն է եղել, որեւէ մեկը չի վիճարկում, թե բազմաթիվ մարդիկ են մահացել: Բայց այնպիսի ծանր հանդիմանություն անել, ինչպիսին ցեղասպանությունն է, արդարացի չէ: Ցեղասպանության կշտամբանքները պիտի պարզաբանվեն, Հայաստանին առաջարկել ենք անկախ, միջազգային պատմաբանների հանձնաժողով:
Միայն այն հանգամանքը, որ Հայաստանի հետ խոսում ենք, որ նախագահը ֆուտբոլային խաղի համար Հայաստան է գնում, եւ Հայաստանի նախագահն էլ պատասխան խաղին է գալու, մի քանի տարի առաջ անհնարին էր: Մենք փորձելու ենք քայլ առ քայլ մերձենալ:
ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ, Գերմանիա
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
Tehran Time
Yerevan Time
No comments:
Post a Comment