ՃՇՄԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԵՐԿ ՈՒ ԳԵՂԵՑԻԿ

Գրիգոր Խաչատրյան. Արվեստագետ

-Պարոն Խաչատրյան, ըստ Ձեզ` հասարակությունն այսօր քաղաքական խավից կամ ինչպես Ստեփան Դանիելյանն է բնորոշում` կուսակցական-տնտեսական-քրեական ակտիվից պահանջներ ունի՞:

-Կուսակցական-տնտեսական-քրեական, կառավարական ակտիվը ավազակապետական բուրգն է, և հասարակությունը 2008 ի մարտի 1-ին ստացավ իր պահանջների պատասխանը: Եկեք չհոգնենք ասելուց, որ ինքներս պետք է ամեն հարցում միասնաբար տեր կանգնենք մեր ամենօրյա ոտնահարվող իրավունքներին. դա նշանակում է օրենքի գերակայության համար ամենօրյա պայքար: Այսօր այդ պայքարի ձևերից մեկը գնալով լայն տարածում կարող է ունենալ. խոսքս Youtube-ում տեղադրվող նյութերն են: Հիմա արդեն խորհրդարանում արգելափակել են այդ ցանցը, որն իսկական ջայլամություն է, և ժողովրդի ընտրյալները ջայլամներ են, ներառյալ մի քանի ջեյրաններ: Դրա հեռանկարը կտանի իրենց և մեր աչքերը փակելուն, ականջները արճիճ լցնելուն, լեզուները կտրելուն: Սա ամենախաղաղ և ամենազդեցիկ պայքարի ձևերից է`մերկացումը: Նրանց մտահոգությունը թաքցնելն է, խավար ստեղծելը և ջուր պղտորելը, ստել, ստել, քանի որ թագավորի մերկության, կեղտոտ սպիտակեղենի գաղտնազերծմանը նպաստող քայլերը որակվում են պետական շահ և գաղտնիք: Բնականաբար, մեր գործողությունները պետք է լինեն Գրիգոր լուսավորչական, թափանցիկ և հրապարակային, քանի որ ճշմարտությունը գեղեցիկ է, բացահայտող է, մերկացնող և մերկ:

-Համամի՞տ եք արդյոք այն տեսակետի հետ, որ մեր հիմնական խնդիրը օրինականության բացակայությունն է եւ այն, որ մարդիկ չեն գիտակցում դրա անհրաժեշտությունը:
-Մի կարևոր ընտիր զանգված, որն ընդունակ է իր հետևից տանելու հասարակությանը, հասկանում է դրա անհրաժեշտությունը և փորձում այդ գիտակցության բերել մյուսներին, էլեկտրոնային և մի քանի թերթերում հրապարակումների միջոցով, բայց դժվար է այդ ընթացքը արագացնել առանց հեռուստատեսության, որովհետև նրանք, որոնք կարդում են, նրանք ամեն ինչ գիտեն և գիտակցում են, նոր ընթերցողներ, կամ նոր միտինգի և ցույցի եկողներ չկան: Եվ այս հարցազրույցն էլ նրանց համար ոչինչ չի ավելացնելու, գիտենք: Այսօր Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին զրկված է հեռուստատեսությունից: ՀՀ քաղաքացին վճարում է հանրային հեռուստատեսությանն իրեն ապատեղեկատվություն մատուցելու համար, իսկ մասնավորն էլ եթերազուրկ չլինելու ահից նույնպես ապատեղեկատվություն է տարածում: Անգիտակից մասսան նրանց հենարանն է, դուք չեք գտնի հասարակության հարգանքը վայելող մի մարդու կամ մտավորական կոչեցյալի, նույնիսկ բարոյապես ու ֆիզիկապես մաշվածի, որ պաշտպանի գործող ռեժիմին: Եվ միմիայն քրեական տարրը բուրգի ծայրից սկսած մինչև փողոցային խուլիգանն ու թաղային հեղինակությունը, կամ բանտում, կամ էլ իրենց ձեռքով բանտից ազատված հանցագործն է իրենց միակ հենարանը: Եւ անտանելի է, որ օրինականության երաշխավորը կեղտոտ եւ արյունոտ ձեռքն ավետարանի եւ սահմանադրության վրա դրած երդվում է:

-Պարոն Խաչատրյան, քանի որ շեշտում եք հեռուստատեսության անհրաժեշտության մասին, Ա1+-ն այս անգամ էլ իր փաթեթը ներկայացրել է ՀՌԱՀ: Ի՞նչ կարելի է ակնկալել, մանավանդ որ 13-րդ անգամ է ներկայացնում: Հաղթանակի հնարարվորությունները որքանո՞վ եք հավանական համարում:
-Հաղթանակը կնշանակի իշխանության հեռացման գործընթացի ակտիվացում, կնշանակի, որ նրանք հաշտվել են իրենց պարտության հետ, որին շատ դժվար է հավատալ, դա կնշանակի բոլորին հասանելի ճշմարիտ տեղեկատվություն, իսկ նույնիսկ մեկ նման եթերը մնացած բոլորի սուտն ու կեղծիքը կարող է ի դերև հանել, կնշանակի, մյուս հեռուստատեսությունների գոնե լրատվականի մեջ փոփոխություններ, կնշանակի հասարակության թերթ չկարդացող զանգվածին բերել քաղաքացիական արժեքների դաշտ, քաղաքացիական հասարակության վերջնական ձևավորում, եթե կարելի է այդպես ասել, դա կնշանակի անօրինականությունների դեմ ակտիվության կրկնապատկում, իշխանությունների հանցավոր գործունեության փաստական բացահայտումներ, որը կանգնեցնելու է նրանց դատաստանի առաջ: Դա կնշանակի ինքնասպանությունների էստաֆետայի փոխանցում իշխանություններին:

Բայց մի կողմից էլ դա կնշանակի, որ սկսվել է երկխոսություն, ինչը կբերի լարվածության թուլացման հակառակ բևեռների սուր անկյունների բթացման և քաղաքակիրթ ձևով արտահերթ ընտրությունների կայացման, ինչը խիստ անհրաժեշտ է Հայաստանի արտաքին և ներքին քաղաքական կուրսի փոփոխության, Արցախի խնդիրը` որպես մարդու իրավունքների և ազգային ինքնորոշման տեսանկյունից վերաձևակերպման ու ներկայացման համար:

-Դուք «կուսակցություն» բառը լսելիս հիշում եք Հակոբ Կոջոյանի «Կոմունիստների գնդակահարությունը» կտավը: Իսկ ի՞նչ եք հիշում, երբ հնչում է «ավազակապետություն» բառը: Ըստ Ձեզ, ի՞նչ մեխանիզմներից է բաղկացած, ի՞նչ կառուցվածք ունի: Եվ երբ խոսում եք երկխոսության մասին, արդյո՞ք ավազակապետերի հետ երկխոսել կլինի այս առումով:
-Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը եկավ եւ ասաց ավազակապետական բուրգ և մանրամասնորեն, հրաշալիորեն ներկայացրեց դա, ես դրան ավելացնելու կամ լրացնելու ոչինչ չունեմ: Բայց շատերն ասացին, որ մենք վիրավորված ենք, ինչպես կարելի է այդպես կոպիտ: Հետո դեպքերի հետագա ընթացքը, ամերիկյան և ռուսական իրավապահ մարմինների սկանդալային հրապարակումները, քրեական աշխարհի հետ մեր իշխանության հանցավոր կապերի մասին, մեր առաջ դրեցին ավազակապետական բուրգի փաստական բացահայտումները: Եվ հիմա այդ բուրգը պատկերային ձևով ներկայանում է կենդանի մի օրգանիզմ կղկղանքի տեսքով ու գարշահոտությամբ, որից տեղ-տեղ դուրս են պրծնում նրանց փայլուն կոստյումների, փողկապների, շքեղ ավտոմեքենաների, ստրկատիրական ճարտարապետության, գլամուրային հեռուստատեսությունների, ամսագրերի, ռոբոտացված հեռուստալրագրողների ու այլ այլանդուկությունների ծվեններ, հատվածներ:

-Հստակ բնորոշում տրվեց` ավազակապետություն, բայց դեղատոմս այս առումով դեռ ոչ ոք չի առաջարկել: Լեւոն Բարսեղյանն այն կարծիքին է, որ դիմադրություն է պետք, որովհետեւ արդեն հոտել ենք:
-Դիմադրություն կա, պարզապես այդ դիմադրության ակտիվացման համար մեզ պետք են գործիքներ, որոնցից ես միշտ նշում եմ հատկապես հեռուստատեսության կարևորությունը: Այն լուսաբանելով հասարակական քաղաքական, տնտեսական, դատական կամ ՀԱԿ-ի ակտիվի գործունեությունը զանազան ուղղություններով` հասարակության լայն զանգվածներին կներկայացնի դիմադրության ամբողջական պատկերը, ինչը թափ կհաղորդի շարժմանը: Ես միշտ էլ հետևել եմ լրատվությանը և համեմատական անցկացնելով չեմ հիշում այս որակի ու քանակի հրապարակախոսների, տնտեսա-քաղաքական վերլուծաբանների, լրագրողների, ֆոտոլրագրողների,արվեստագետների, արվեստաբանների` քաղաքացիական պարտքի այսպիսի զգացումով ու կեցվածքով, որոնց հետ հասարակության առավել մեծ զանգվածը շփվելու հնարավորություն չունի, սա նշանակում է գլխատված հասարակություն, որի մարմնին չեն կարողանում հարմարեցնել տարբեր անուններով բազմագլուխ իրենց ավազակապետական հեռուստահրեշին:
Այսինքն` մասմեդիայի միջոցով իսկական գլուխը, որը կա, որը հասկանում եք, չի զիջում ուրիշ, լավ համարվող գլուխներին` տեղը դնելու խնդիրն է հրամայականն ու հրատապը, մնացածը ինքն իրեն կլինի:

-Դուք անընդհատ նշում եք հեռուստատեսություն ունենալու անհրաժեշտության, տեղեկատվության բազմազանության կարեւորությունը: Ինչ կարծիք ունեք 90-ականների «Լրաբերի» մասին. ըստ Ձեզ, այն ժամանակ երկխոսություն ստացվո՞ւմ էր:
-Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ժամանակաշրջանում հեռուստատեսությունը ունեցել է երեք նախագահներ`Պերճ Զեյթունցյան, Հենրիկ Հովհաննիսյան, Տիգրան Հակոբյան: Սրանք անհատներ էին, որ չէին կարող դառնալ կամակատարներ, եթե նույնիսկ փորձեին դարձնել: Հետո պատերազմի ընթացքում հեռուստատեսություն կարելի էր նայել օրական 1-2 ժամ և կար հասարակական համերաշխություն: Ես Լրաբերը չեմ հիշում և անկախ նրանից, թե ինչ էին Լրաբերով հաղորդում, արդեն հայտնվեցին հեռուստատեսություններ, որոնք ապահովում էին բազմակարծությունն ու երկխոսությունը: Ա1+-ը եթեր ունեցավ 1996-ին և մինչ օրս էլ եղել է ոչ թե անունով, այլ էությամբ անկախ և միակ հեռուստատեսությունն է եղել, որի եթերից երբեք ռաբիզ չի հնչել: Հետո ԱՐ հեռուստատեսությունը, որ կազմավորվեց և եթեր մտավ 96- ի վերջերին: Որ հեռուստատեսություններն ազատ էին, ես միայն մեկ օրինակ բերեմ, որը հաճախ եմ բերում: Ամբողջ 97-98 թվականներին ԱՐ-ի եթերից իմ հեղինակած Քաղաք ծրագրով մի տատիկ անընդհատ անվայելուչ բառերով հայհոյում էր Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, որի համար զղջում եմ: Եվ այն ժամանակվա իշխանության մեջ եղած իմ բազմաթիվ ընկերներից ոչ մեկը, որոնց հետ շատ հաճախ էի շփվում, ներառյալ Տեր-Պետրոսյանի մամուլի խոսնակ Լևոն Զուրաբյանը, որևէ ակնարկ նույնիսկ չի արել դրա վերաբերյալ` համարելով դա իմ գործն ու իրավունքը: Այդ ծրագիրը սիրված էր և ուներ բազում ունկնդիրներ, թե գործընկերներիս, թե ղեկավարիս կամ որևէ մեկի մտքով չէր անցնում, թե նման բան կարելի է եթեր տալ, թե չէ: Կարո՞ղ եք հիմա որևէ նման բան պատկերացնել, մարդիկ ընդամենը ասում են` սերժիկ հեռացիր, և ոստիկանները հարձակվում են:

ԶՐՈՒՑԵՑ ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆԸ
«Լրագիր» 4-11-2010