Le Monde. Ֆրանսիան, Թուրքիան եւ Հայոց ցեղասպանությունը

Le Monde. Ֆրանսիան, Թուրքիան եւ Հայոց ցեղասպանությունը

News.am. 24-12-20211- NEWS.am-ը կրճատումներով ներկայացնում է Գիյոմ Պերյեի հոդվածը` հրապարակված Le Monde-ում:

Ցեղասպանությունների ժխտումը քրեականացնող օրինագծի ընդունման պատճառով Թուրքիան բազմաթիվ պատժամիջոցներով սպառնում է Ֆրանսիային: Ծավալվում է թեժ բանավեճ, որն անհրաժեշտ է դիտարկել է մի քանի տեսանկյունից: Այս պատմությունում ամենագլխավորը Թուրքիայում «Total»-ի կամ «Carrefour»-ի վաճառքների նվազումը չէ:

Ինչո՞ւ է այս օրինագիծն ընդունվել հիմա
Թուրքիան չի կասկածում, որ սա Ֆրանսիայի հայ համայնքի ձայները շահելուն ուղղված Ելիսեյան պալատի նախընտրական քայլն է: Ֆրանսիայի մոտ 500 հազար քաղաքացիներ 1915թ. Ցեղասպանությունը վերապրածների ժառանգներ են:
«Յուրաքանչյուր ընտրությունից առաջ այս թեման բարձրացվում է»,- նշում է թուրքական խորհրդարանի Արտաքին գործերի հանձնաժողովի նախագահ, դիվանագետ Վոլքան Բոզքիրը:
Նախագահական մրցավազքում Նիկոլա Սարկոզիի գլխավոր մրցակից Ֆրանսուա Օլանդը Սոցիալիստական կուսակցության նախկին առաջին քարտուղարն է: Նրա խորհրդարանական օգնականը հայկական ծագում ունեցող Ժյուլ Բոյաջյանն է: Սոցիալիստական կուսակցությունը ժամանակին սերտ կապեր է հաստատել ՀՅԴ-ի հետ, որը համակարգում եւ ղեկավարում է հայկական սփյուռքի կազմակերպությունների մեծ մասը: Տասը տարի Օլանդը պաշտպանել է Ցեղասպանության ճանաչումն ու ժխտման քրեականացումը:


Երկարատեւ օրենսդրական գործընթաց
2001-ին նախագահ Ժակ Շիրակը վավերացրեց 1915թ. Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող օրենքը, որն ընդունել էին խորհրդարանի երկու պալատները: Ձախերն ու աջերը կողմ քվեարկեցին: Այդ «հուշային» օրենքը չի կիրառվում մեղադրելու կամ պատժելու համար: Ֆրանսիան ճանաչել է նաեւ Հոլոքոստը, որի ժխտումն օրենքով արգելված է, իսկ Հայոց ցեղասպանության ժխտումը` ոչ: Այդ անոմալիան վերացնելու համար ստեղծվեց այս օրինագիծը:

Ի՞նչ է ասվում տեքստում
Օրենքի տեքստում ասվում է մարդկության դեմ գործած հանցագործությունների եւ ցեղասպանության «ծայրահեղության հասցրած» ժխտման համար պատժելու մասին: Այս օրենքը արտացոլում է 2008-ին ընդունած ռասիստական, այլատյաց եւ հակահրեական արտահայտությունների մասին եվրոպական շրջանակային օրենքը ֆրանսիական օրենսդրությունում: Սա իրավաբանական խորամանկություն է, քանի որ ակնհայտորեն օրենքի թիրախում Թուրքիան է եւ Հայոց ցեղասպանությանը:
Այս օրենքը մարսելցի փաստաբան Ֆիլիպ Գրիգորյանի գործունեության պտուղն է: Հենց Գրիգորյանի աշխատանքներն է օգտագործել Վալերի Բուայեն: Նախնական լսումներն Ազգային ժողովում եւս կասկած չեն թողնում, որ օրենքի նպատակը թուրքերի կողմից ժխտման դեմ պայքարն է: Պատգամավոր Նոյել Մամերը կարծում է, որ օրենքի տեքստն ավելի ուժեղ կլիներ, եթե հստակ պաշտպաներ բոլոր ցեղասպանությունների, այդ թվում Ռուանդայում տեղի ունեցած ցեղասպանության զոհերի հիշատակը:

Խոսքի ազատության ոտնահարո՞ւմ
Թուրքական իշխանությունների համար այս օրենքը կարծիքի արտահայտման ազատության անտանելի ոտնահարում է: Սակայն Անկարան երբեք չի բողոքել Հոլոքոսթի ժխտումն արգելող օրենքի դեմ: Իսկ Թուրքիայում կարծիք արտահայտելու ազատությունը կոպտորեն ոտնահարվում է: Դեռեւս երեքշաբթի Թուրքիայում ձերբակալվեցին մոտ 40 լրագրողներ: Բայց դա արդեն այլ թեմա է:
1915թ. Ցեղասպանության ժխտումը կարծիք արտահայտելու ազատությո՞ւն է: Եվրոպական իրավունքում հանցագործությունների սիստեմատիկ վիճարկումը հավասար է ատելության քարոզչության:

Պատմական ուսումնասիրություններ
Օրինագծի շատ քննադատներ կարծում են, որ պատմական եւ գիտական հետազոտությունները պետք է դուրս լինեն օրենքի դրույթներից: Օրենքը պետք է չխոչընդոտի հիշողությանն ու գիտական հայացքների առճակատմանը: Պյեր Նորայի գլխավորած «Ազատություն պատմության համար» ասոցիացիան բազմիցս այս օրենքին դեմ է հանդես եկել: Հաճախ են ասում, որ «պատմությունը պետք է թողնել պատմաբաններին»:
Այդ դեպքում, ինչո՞ւ Ֆրանսիայի Սահմանադրությունից չհանել Ֆրանսիական հեղափոխությանն արված բոլոր հղումները: Գուցե այդ հեղափոխությունը նույնպես երբեք տեղի չի ունեցե՞լ:

1915թ. Ցեղասպանությանժխտում
Ցեղասպանության ժխտումն իրականություն է: Հայկական կազմակերպություններին դիմակայելու եւ 1915թ. Ցեղասպանության ժխտմանն օժանդակելու համար թուրքական պետությունն ասոցիացիաների եւ կայքերի միջոցով նաեւ Ֆրանսիայում ֆինանսավորում եւ աջակցում է այդ քարոզչությունը:
Ծայրահեղ ազգայնամոլական կազմակերպությունների կարգախոսներն են. «Մենք հպարտ ենք մեր պատմությամբ», «Հայ ժողովուրդն է իրագործել թուրքերի ցեղասպանություն»...
Հինգշաբթի Անկարայում Ֆրանսիայի հյուպատոսության դիմաց Թալեաթ փաշայի կոմիտեն բողոքի գործողություն էր կազմակերպել:
Մասնակիցների ցուցապաստառների վրա գրված էր. «Չի եղել ցեղասպանություն. մենք հայրենիք ենք պաշտպանել»: Պատկերացնո՞ւմ եք, որ Ֆրանսիան Փարիզում թույլ տար գերմանացի նեոնացիստների Ադոլֆ Հիտլերի կոմիտեի երթ, որի մասնակիցները վանկարկեին, թե Հոլոքոստն ուղղված է եղել վտանգված գերմանական հայրենիքի պաշտպանությանը: